Beste Huub,
Je hebt een boeiende en zeer geslaagde carrière achter de rug in het adviesvak en in het verlengde ervan heb je nog een respectabele carrière achter de rug als positieve criticaster van de kwaliteitskunde. Je doet me aan mijn oom denken. Die heeft onlangs het 25 jarig jubileum van zijn bedrijf gevierd – een bedrijf dat hij oprichtte toen hij op z’n 65e met pensioen moest.
Kortom; we trappen er niet in. Jij stopt niet en jouw provocatie ‘Kwaliteitskunde is geen vak en als het al een vak is, is het een heel mager vak’ overtuigt niet. Dat is een halve, en daarmee niet een echte provocatie. We mochten het eens ernstig nemen.
Ernstig neem ik het niet, wel serieus. ‘Wanneer is een vak een vak?’ is een relevante vraag. In een recente blog heb ik hier het nodige over gezegd, maar voor een echt verantwoord antwoord val ik terug op de grondlegger van de sociologie, Emile Durkheim. Die stelde dat een groep zich niet laat kennen door haar aard maar door haar grenzen. Voor het vaststellen van de aard lukt het zelden om tot overeenstemming te komen; iedereen heeft er een andere mening over. Die grenzen worden echter zichtbaar gemaakt door attributen als de toga van de rechter of de witte doktersjas of, ietsje vager, door de dingen die men weigert te doen.
Welnu, het kwaliteitsvak laat zich door weinig attributen kennen, maar ze zijn er wel: het effect van het veelvuldig gebruiken van de letter Q en het gebruik van procesbeschrijvingen, moet niet worden onderschat. Ten goede of ten kwade onderscheidt het zich van andere disciplines.
Zelf heb ik ook wel ’nee’ gezegd tegen het vak, of delen ervan. Ik heb bewust ’nee’ tegen Lean gezegd; ik vond het teveel jonge wijn in oude Kaizen-zakken. Ik heb minder bewust, maar vooral om praktische redenen, ’nee’ gezegd tegen al teveel verdieping in de vele ISO-normen. De wijzigingen van nu volg ik op de voet, maar meestal was het gewoon teveel, ook voor iemand die belangstelling voor het kwaliteitsvak heeft.
En het is in dit ‘nee’ zeggen, dat ik merk dat het vak groter is dan ikzelf. Durkheim heeft het het er, voor zover ik weet, nooit over gehad, maar ik denk wel dat iets een vak wordt als het meer omvat dan de hardwerkende eenling kan omvatten.
Huub, jij hebt hele belangrijke bijdragen geleverd aan de kwaliteitskunde, maar wat je bijdroeg was mede aan iets dat groter was dan jezelf kon overzien, in hoeveel ’scholen’ jij, ik en anderen het ook probeerden te vatten. Daarmee haalt jouw eigen werk je stelling onderuit. Toch maar goed, vind je ook niet?
Peter NoordhoekÂ
