Met hun slimme algoritmes en datagestuurde informatie duwen overheden en bedrijven ons in een bepaalde richting, zonder dat wij dat doorhebben. Ons privacyprobleem is groter dan gedacht, gevangen als we zitten in een web van ‘onzichtbaar prikkeldraad’. Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis, beide journalist van De Correspondent, onthullen die onzichtbare machinaties in hun bestseller ‘Je hebt wél iets te verbergen’. Maurits Martijn is een van de sprekers op het 21ste Nationaal Kwaliteitscongres.Â
Het is toch prima als overheden en bedrijven meekijken met het online gedrag van burgers? De AIVD kan beter en sneller naar terroristen zoeken en aanslagen tijdig verijdelen. Inspecties kunnen dan beter controleren. Hulpverleners kunnen beter samenwerken, et cetera.
Dit soort opmerkingen horen de journalisten Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis voordurend van mensen om hen heen, in discussies over privacy. Dan gaat ’t van: ‘Ik heb niets te verbergen, dus ik heb niets te vrezen’, of: ‘Ik heb niets te verbergen want ik ben geen terrorist, cirmineel of pedofiel; dus de AIVD, de Belastingdienst, Google en Facebook mogen alles van mij weten’.
Privacy is van levensbelang
Die uitspraken frustreren beide journalisten, maar ze hebben er maar matig antwoord op, schrijven ze in het begin van hun boek. En dat terwijl privacy naar hun overtuiging te belangrijk is om af te doen als iets dat alleen zou gaan om criminelen, terroristen of pedofielen. Maurits Martijn: ‘Privacy is van levensbelang, het is de smeerolie van een gezonde democratie en een voorwaarde voor een functionerende rechtsstaat. Een cruciale waarde als vrijheid van meningsuiting komt in het geding als je geen privacy hebt, als er voortdurend over je schouder wordt meegekeken.’ Maar ja, bewijs dat maar eens.
 ‘Privacy is van levensbelang, het is de smeerolie van een gezonde democratie en een voorwaarde voor een functionerende rechtsstaat.
Ondertussen zijn we ongemerkt wél verzeild geraakt in een wereld waarin Facebook weet bij wie je gisteren op bezoek ging, de Belastingdienst ziet hoe je er kwam, Apple bijhield hoelang je er bleef, Samsung hoorde wat je zei en Google al wist dat je het van plan was. Â
Cookies en trackers
Martijn en Tokmetzis beschrijven hoe ze met specifieke software aan de slag gaan waarmee je een website kunt scannen en zo de zogenoemde ‘trackers’ op die site kunt identificeren. Deze trackers zetten bedrijven in om informatie over websitebezoekers te verzamelen. Meestal zijn dit de bekende cookies: data die op jouw computer of laptop worden achtergelaten als je een site bezoekt. Zo kunnen bedrijven je surfgedrag, locatie en informatie over je computer aan elkaar koppelen en een persoonlijk dossier opbouwen.
Gerichte webadvertenties is big business
Allemaal bedoeld om de argeloze websitebezoeker zo effectief mogelijk de juiste online advertenties voor te kunnen schotelen. En dat is big business: in 2015 werd er wereldwijd voor het eerst meer aan webadvertenties besteed dan aan tv-reclames, namelijk 125 miljard euro.
We worden continu online gestalkt door onbekende partijen die van alles van ons willen weten. Ze begluren en analyseren ons gedrag, maar wij zien hen niet.
Dat bedrijven cookies plaatsen, kan niemand zijn ontgaan. Maar dat het er zoveel zijn, dat verraste Martijn: ‘Surf je voor het laatste nieuws naar nu.nl, dan krijg je ongezien te maken met 44 trackers! Er zijn op dat moment dus 44 partijen die informatie over je verzamelen, en die deels ook weer doorverkopen aan andere partijen. We worden dus continu online gestalkt door onbekende partijen die van alles van ons willen weten. Ze begluren en analyseren ons gedrag, maar wij zien hen niet.’
Onze virtuele deur staat wagenwijd open
Maar we moeten toch altijd eerst, na de algemene voorwaarden te hebben gelezen, toestemming geven als we bijvoorbeeld een nieuwe app installeren? Martijn moet lachen: ‘Ja, maar lees jij die privacyvoorwaarden? Vrijwel niemand doet dat. Te lang, te saai, te ingewikkeld. Amerikaanse onderzoekers berekenden al in 2008 dat het de gemiddelde Amerikaan vijf volle werkweken per jaar zou kosten als hij alle privacyvoorwaarden helemaal zou lezen. Ter illustratie: de volledige algemene voorwaarden van PayPal zijn langer dan de complete Hamlet van Shakespeare!’
Al in 2008 werd berekend dat het de gemiddelde Amerikaan vijf volle werkweken per jaar zou kosten als hij alle privacyvoorwaarden helemaal zou lezen.
We gaan dus met z’n allen slaafs akkoord met algemene voorwaarden en toestemmingsverzoeken voor cookies. Daarmee zetten we onze virtuele deur wagenwijd open voor ijverige datacrunchers.
Dit is het eerste deel van het interview met Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis uit SIGMA 2, 2017. Het volledige artikel vindt u hier.Â
Maurits Martijn is een van de sprekers van het 21e Nationaal Kwaliteitscongres
Kijk hier voor het volledige programma
 
Foto Maurits Martijn door Janus van der Eijnden
