Wanneer de leden van de groep een zekere mate van autonomie hebben verworven, krijgt het leiderschap een totaal andere betekenis. De leider wordt geacht vorm te geven aan de potentiële energie van de groep. De leider is er niet om je achter te verstoppen, maar juist om het het groepslid mogelijk te maken tevoorschijn te komen en de eigen autonomie verder te ontwikkelen. De primaire taak van de leider is dus een visie of bestemming te ontwikkelen en de groepsleden te inspireren daaraan een optimale bijdrage te leveren.
Basis in autonomie
De basis van deze vorm van leiderschap zit in de autonomie van de groepsleden. Men ervaart de wereld als uitdagend, in het bewustzijn dat men in staat is de eigen wereld vorm te geven en de idee dat men dit nog succesvoller kan doen in samenwerking met anderen.
Men zoekt de leider niet als een bescherming, maar als een voorwaardenscheppende en richtinggevende kracht. Juist door de aanwezigheid van de leider wordt de ontwikkeling van de eigen autonomie mogelijk. Anders gezegd: door je eigen leiderschap te ervaren, ben je in staat de leiding van anderen te accepteren.
Leider als inspiratiebron
Een ander kenmerk van leiderschap op basis van autonomie is, dat de leider wordt ervaren als een inspiratiebron. Het lid probeert niet een kopie van de leider te worden, maar ontwikkelt zichzelf met de eigen kwaliteiten. Binnen groepen en subgroepen, door de totale hiërarchie van de organisatie heen, wordt juist de eigenheid gestimuleerd als een bijdrage aan de uiteindelijke bestemming. Leiderschap op basis van autonomie gaat dus samen met een eigen identiteit van leden en subgroepen.
Krachtig optreden?
Er zijn momenten waarop het nodig lijkt resoluut, flink of zelfs krachtdadig op te treden. De wijze leider doet dit slechts als laatste redmiddel. In de regel functioneert een leider het best als het groepsproces harmonieus en natuurlijk verloopt, als er meer luchthartig dan krachtdadig hoeft te worden opgetreden. Krachtdadig optreden kan erop wijzen dat de leider niet in balans is of zich emotioneel laat meeslepen door hetgeen er gebeurt. In dat geval is uiterste waakzaamheid geboden. Zelfs als krachtdadig optreden tot goede resultaten leidt, is er nog geen reden tot juichen. Ergens is er schade toegebracht aan de manier waarop iemand functioneert.
Later kan dit er wellicht toe leiden dat de desbetreffende persoon zich defensiever en minder open gaat opstellen. Grotere weerstand en zelfs wrok kunnen hiervan het gevolg zijn. Mensen dwingen te doen wat jij goed acht, leidt niet tot helderheid en meer bewustzijn. Hoewel er uiterlijk misschien sprake is van gehoorzaamheid, ontstaat er innerlijk een groeiende opstandigheid, verwarring of zelfs behoefte aan wraak.
Daarom betekent je overwinning in werkelijkheid een nederlaag.
Bron: Persoonlijk leiderschap
Door: Wibe Veenbaas, Piet Weisfelt
