Hoe zorg je dat zorgprofessionals zichzelf blijven ontwikkelen? Bijvoorbeeld met werkvormen die opleiders, supervisoren, werk- en praktijkbegeleiders en leidinggevenden helpen om het rendement van hun leer-, overdrachts- en andere werkmomenten te vergroten. Een voorbeeld van zo’n werkvorm is ‘Context verplaatsen’ voor learning on the job.
De middelste cirkel bij figuur 1 en 2 is even groot, hoewel die bij figuur 2 veel groter lijkt. Dit komt doordat die cirkel in een andere context is geplaatst. Met andere woorden, de context bepaalt hoe wij de middelste cirkel waarnemen.
Je zou kunnen zeggen dat context ook bepalend is voor hoe wij waarnemen en voor het gedrag dat hieruit voortkomt. Het is dan ook belangrijk om inzicht te krijgen in de impact van de context. De werkvorm ‘Context verplaatsen’ uit Het Groot werkvormenboek voor de Zorg helpt hierbij.
Voorbeeldvragen
• Stel dit was een spoedsituatie …
• Stel deze complicatie was opgetreden …
• Stel deze patiënt was 20 jaar of 80 jaar geweest …
• Stel dat je nu geen extra hulp had gehad …
• Stel dat deze handeling nu niet het gewenste effect had …
• Stel dat we dit eerder wisten …
Deze werkvorm in het kort
Je collega en jij reflecteren na een handeling samen op hoe het is gegaan. Daarbij vatten jullie de belangrijkste lessen samen en plaatsen deze vervolgens in een andere context, door het stellen van een ‘stel dat…’-vraag. Je bespreekt wat hetzelfde zou zijn en wat anders zou kunnen gaan en waarom. Tevens daag je je collega uit om te onderzoeken of de inzichten uit de nieuwe situatie hadden gepast in de eerdere context.
Opbrengst
Een nieuwe context zorgt er vaak voor dat je zaken op een andere manier waarneemt (zie de twee figuren aan het begin van dit artikel), waardoor er verrassende inzichten of oplossingen kunnen ontstaan. Dergelijke nieuwe interventies vergroten het eigen repertoire en er ontstaat bewustzijn van wat ‘gebruikelijk’ en wat anders is.
Aanpak
stap 1: Reflecteren binnen de huidige context. Vraag je collega om te reflecteren op de handeling die jullie net hebben uitgevoerd.
stap 2: Samenvatten. Vraag na de reflectie wat de belangrijkste lessen zijn naar aanleiding van de huidige situatie.
stap 3: Context veranderen. Vervolgens vraag je je collega om zich een andere situatie voor te stellen, bijvoorbeeld: ‘Stel dit was een spoedsituatie …’.
stap 4: Reflecteren binnen de nieuwe context. Vraag je collega na te denken over de nieuwe situatie. Sta stil bij wat hij hetzelfde dan wel anders zou doen en waarom. Toets of deze nieuwe mogelijkheden ook in de huidige situatie gepast zouden hebben. Bekijk waarom dit wel of niet het geval zou zijn.
stap 5: Samenvatten. Vat de overeenkomsten en verschillen in de besproken situaties samen en benadruk nog eens wat contextonafhankelijk is.
De werkvorm ‘Context verplaatsen’ is een van de 130 werkvormen uit Het Groot Werkvormenboek voor de Zorg.
Door: Sasja Dirkse, Angela Talen, Miriam Boer, Maaike Kester, Jacqueline Stouthard
