'De kwaliteitsvraag is enorm breed geworden', zegt Jan Jonker, een van de key-note sprekers tijdens het Nationaal Kwaliteitscongres in mei. 'De kwaliteitskunde kent steeds meer facetten. Maar wat is nou een perspectief op de toekomst? Hoe borg je duurzaamheid en verantwoord ondernemen in je zorgsystemen? Op dat gebied is er nog veel zoek- en ontwikkelwerk te doen'.
Prof. dr. Jan Jonker is hoogleraar duurzaam ondernemen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Hij is onder andere auteur van de ‘groene' bestseller ‘Duurzaam Denken Doen' (Kluwer, 2011). Onder zijn redactie verscheen onlangs ‘Werken aan de WEconomy'. In 2012 initieerde hij onderzoek naar ‘Nieuwe Business Modellen'. Momenteel werkt hij aan een Nederlands en Europees vervolgonderzoek in tien landen dat medio juni klaar moet zijn.Zijn roots liggen deels ook in de kwaliteitswereld, onder meer als voormalig interim-directeur van het KDI. Als een van de eersten in Nederland bracht hij de duurzaamheidsnormen onder de aandacht. Hij bewerkte en vertaalde de internationale normen AA 1000 en SA8000 (Richtlijnen voor maatschappelijk verantwoord ondernemen) voor de Nederlandse markt. 'Achteraf bezien een beetje vroeg', zo concludeert hij nu. 'In het begin van deze eeuw hadden we nog niet helder welke richting we moesten kiezen. Moesten we richting – toen nog beginnend – GRI, ISO 26000, of was er nog iets anders?'
‘Luctor et emergo'
Het is tegen die achtergrond dat Jan Jonker zich ging afvragen hoe je de eisen van duurzaamheid kan borgen in de bestaande kwaliteitssystemen. Wat kun je daarmee doen, en wat juist niet? 'Als je als bedrijf gebruik maakt van dingen die van waarde zijn, hoe borg je dan dat dat niet naar de knoppen gaat? Als je belooft dat je transparant bent, hoe organiseer je dat dan en hoe toon je dat aan? Voor mij is een van de kernvragen hoe je duurzaamheid en verantwoord ondernemen in je kwaliteitszorgsystemen borgt. Kan dat met bestaande systemen, of moet je naar nieuwe systemen toe? Doe je dat met ISO 9000? Of met ISO 26000, of de MVO Prestatieladder? En als je dat doet, wat heb je dan en wat laat je liggen? Zoeken en prutsen dus. Het is het "luctor et emergo" van de kwaliteitskundige: ik worstel en kom boven.'
Derde Generatie
Samen met Antonie Reichling werkte Jan Jonker afgelopen jaar aan een boek over de ‘Derde generatie kwaliteitsmanagement'. Tijdens het congres op 30 mei zal het boek worden gelanceerd. 'Ons nieuwe boek laat die worsteling van de kwaliteitsmanager zien', zegt Jonker. 'Wat mij is opgevallen tijdens het werken aan dit boek over de derde generatie kwaliteitsmanagers, is dat de kwaliteitswereld tamelijk hardnekkig vasthoudt aan de bestaande instrumenten en modellen. Ondernemen in de moderne wereld en dat ondersteunen met passende zorgsystemen is nog geen gemeengoed. Het adagium "meten is weten" is zeker niet verkeerd, maar in hoeverre is dat nog van deze tijd? Natuurlijk is het heel belangrijk dat we regels en procedures hebben, zodat we bijvoorbeeld weten hoeveel pesticiden er in ons fruit zit, of het percentage paardenvlees dat in onze kant-en-klare-producten zit – om maar iets te noemen. Maar we zien ook dat de samenleving verandert, dat ondernemingen veranderen. Wat is onze rol in deze maatschappij? Waar zijn we verantwoordelijk voor? Hoe maak je dat concreet, wat betekent dat voor je bedrijfsstrategie en voor je kwaliteitszorgsystemen?'
'Voor mij moet modern kwaliteitsmanagement zich – op een abstract niveau – meer richten op het bevorderen en borgen van processen die leiden tot gedeelde waardecreatie voor verschillende stakeholders. Het gaat over waarde, de dingen die wij van waarde vinden. Daar liggen de uitdagingen.'
Rol van de kwaliteitsmanager
'De kwaliteitsmanager van de derde generatie is een duizendpoot', zegt professor Jonker. 'Hij is ook de huisarts van de organisatie. Je alleen bezig houden met plannen van aanpak en systemen is niet meer voldoende. Wel moet de moderne kwaliteitsmanager in staat zijn te helikopteren, binnen en buiten te combineren, hij moet bijblijven, afwegen en kunnen kiezen tussen competing systems' zoals GRI, of juist niet, enzovoort.
Dat stelt hoge eisen aan het beroep. Hij moet deskundig zijn, bij de tijd, leidend, voorop gaan, verkenner zijn. Collaborative professional zou wel eens de functieaanduiding kunnen zijn die hier het beste op past. Dat is aan de ene kant een verantwoordelijkheid en aan de andere kant een uitdaging. We moeten niet te somber zijn, maar wel met open vizier daar aan werken. Dat is de kern van de derde generatie kwaliteitsmanagement.'
Prof. Jan Jonker is een van de keynote-sprekers tijdens het Nationaal Kwaliteitscongres op 30 mei a.s. in Burgers' Zoo, Arnhem. Tijdens het congres wordt het boek ‘Derde Generatie Kwaliteitsmanagement – Verkennen, verbreden, verdiepen' gepresenteerd.
Meer informatie over het congres en aanmelden.
Interview: Maud Notten.
