Op het gebied van ketens en netwerken, of op het terrein van integrale zorg, gebeurt veel in ons land, nu en in de toekomst. De noodzaak tot meer e Op het gebied van ketens en netwerken, of op het terrein van integrale zorg, gebeurt veel in ons land, nu en in de toekomst. De noodzaak tot meer en efficiëntere samenwerking binnen en tussen zorgketens is groot. Maar hoe pak je dat aan in de praktijk? Het antwoord hierop is te vinden in het recent verschenen boek Tools voor ketens en netwerken van Mirella Minkman, Lidewij Vat en Stannie Driessen.
Schrijnende verhalen
De soms schrijnende verhalen van gezinnen waar hulpverleners de deur plat lopen zonder met elkaar samen te werken, met alle gevolgen van dien, zijn helaas nog aan de orde van de dag. Of denk aan patiënten die lijden aan meerdere (chronische) aandoeningen en onder behandeling zijn van meerdere specialisten en zorgverleners die lang niet allemaal van elkaar alles weten inzake de behandeling. De werkelijkheid anno 2013 is verre van eendemensionaal. Mirella Minkman, verpleegkundige, gezondheidswetenschapper, toezichthouder (bij twee ouderenzorgorganisaties) en programmaleider kwaliteit en innovatie ouderenzorg bij Vilans (kenniscentrum voor langdurende zorg), deed praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek naar ketenzorg en promoveerde in 2012 op haar OntwikkelingsModel voor Ketenzorg (OMK). Dit model beschrijft alle relevante aspecten van samenwerking in ketens en netwerken en hoe de ontwikkeling van ketens gefaseerd kan verlopen. Het is een generiek model dat ook buiten de zorg toepasbaar is.Clusters en fasen
Het OMK omvat negen clusters, bouwstenen om aan te werken wanneer je aan de slag wilt met ketenzorg: cliëntgerichtheid, ketenregie en logistiek, resultaatsmanagement, optimale zorg, resultaatgericht leren, interprofessionele samenwerking, rol- en taakverdeling, ketencommitment en transparant ondernemerschap. Daarnaast omvat het OMK vier ontwikkelingsfasen die de ontwikkeling van ketens in de tijd weergeven: initiatief- en ontwerpfase, experiment- en uitvoeringsfase, uitbouw- en monitoringsfase en de verduurzamings- en transformatiefase. Opvallend is dat ketenpartners niet altijd hetzelfde beeld hebben van de fase waarin de keten verkeert. Onderlinge afstemming hierover is nodig om vanuit hetzelfde vertrekpunt aan de clusters te kunnen werken om uiteindelijk de klant, cliënt of patiënt optimaal resultaat te kunnen bieden.Praktijkvoorbeelden en tools
Het OMK is het uitgangspunt voor het boek waarin Mirella Minkman dit model met haar Vilans-collega’s Lidewij Vat en Stannie Driessen vertaalt naar de praktijk. Elk cluster wordt geïllustreerd met een praktijkvoorbeeld. Vervolgens worden een of meerdere tools beschreven met een stapsgewijze aanpak waarmee de lezer zelf (of met ondersteuning van Vilans) aan de slag kan. Enkele voorbeelden van tools: stappenplan zelfmanagementondersteuning, proces- en ketenanalyse, indicatoren, businesscase, kwaliteitsstandaard regionale zorg, cliëntenparticipatie in ketens, zelfevaluatie, positionering ketencoördinator, werkconferentie, gemeentelijk overleg, multidisciplinair samenwerken, zakelijke arrangement enzovoort. Kortom, dit boek biedt iedereen die de samenwerking in ketens en netwerken wil vormgeven of verbeteren inspiratie en concrete handvatten.
Trends in ketensamenwerking
Tot slot schets het boek zeven trends in ketensamenwerking voor de komende jaren:- Van regionaal naar lokaal;
- Verbinding binnen het sociale domein en tussen het medische en sociale domein;
- Andere sturingsinrichting (meer gebied- en wijkgericht);
- Vangnet voor de meest kwetsbaren;
- Generalistische werkende professionals (casemanagers, zorgcoördinatoren), nieuwe balans tussen ‘generiek en specifiek’;
- Lokaal ondernemerschap en samenwerkingsvormen (coöperaties);
- Resultaatgericht kwaliteitssysteem voor ketens in plaats van procesgericht.
