Er bestaan veel misvattingen over leiderschap. De vijf meest gangbare misvattingen worden toegelicht. Daarna wordt kort beschreven waar het echt om gaat als je leider wilt zijn in een onzekere toekomst.
De eerste misvatting is dat leiders helden zijn die een bedrijf redden
De leider als held komt in veel mythen, legenden en verhalen terug. Maar leiders zijn lang niet altijd de helden die een organisatie redden. Het gaat om het organiseren van samenspel om vernieuwing mogelijk te maken. Natuurlijk zijn daar initiatiefnemers voor nodig. Dat initiatief voor verandering kan overal liggen. Het gaat bij leidinggeven aan vernieuwing om mensen die het oprecht anders willen, die hun nek uitsteken en initiatief nemen.
Een tweede misvatting is dat leiders mensen zijn die een toppositie bekleden
Het idee bestaat dat je leiders vooral tegenkomt in de top van een bedrijf. Meestal zijn dat mannen van stavast. Het is onzin dat leiders synoniem zijn aan topmannen. Het tegendeel is waar. Bij initiatieven voor vernieuwing zijn vaak vrouwen en mannen betrokken met een uitgebreid netwerk binnen en buiten de organisatie. Deze informele leiders zorgen voor verspreiding van nieuwe ideeën en innovatieve praktijken.
Een derde misvatting: je hebt leiders en volgers
In de traditionele opvatting gaat het bij leiderschap om het beïnvloeden van het gedrag van anderen in een gewenste richting. De laatste jaren is er meer aandacht voor het gedrag van volgers. Boeiend vind ik het inzicht dat volgers effectiever zijn als ze zich onafhankelijk opstellen van leiders en zelf een actieve rol kiezen. Het gaat bij leiderschap om een samenspel tussen leiders en volgers waarbij leiders in veel gevallen de leiding maar beter kunnen weggeven aan anderen.
Een vierde misvatting is dat leiders zeker zijn van zichzelf en altijd een oplossing weten
Leiders die het altijd weten ontnemen anderen de kracht om met ideeën en bijdragen te komen. Ze maken zichzelf sterk en verzwakken anderen. Echte leiders durven te twijfelen en verstaan de kunst van het niet-weten. Daarmee roepen ze hulp in en geven ze vertrouwen in de kracht van anderen. Leiders komen niet met oplossingen maar dragen bij aan de kracht van mensen in een gemeenschap om hun eigen toekomst vorm te geven.
Het is een wijdverspreide misvatting dat je leiding geeft aan anderen
Leiding geef je vooral aan jezelf. Het is de kunst om je ego in toom te houden en je niet tot held te laten maken. Leiders geven leiding aan zichzelf door stil te staan bij de eigen levensloop. Welke mensen, gebeurtenissen en plaatsen hebben je gevormd tot wie je bent? Welke overtuigingen zijn hieruit ontstaan? Effectieve leiders organiseren eerlijke feedback over zichzelf. Ze vragen anderen in hun omgeving wat ze goed hebben gedaan, wat behulpzaam was voor anderen, wat ze beter achterwege kunnen laten en wat ze voortaan beter anders kunnen doen. Succesvolle leiders zijn continu op zoek naar manieren om zichzelf te leren kennen en zichzelf te verbeteren.
Waar gaat het dan wel om?
Leiders verstaan de kunst om onzekerheid te omarmen in de zekerheid dat er iets goeds uit zal voortkomen. Het is de kunst van leiders om deze onzekerheid te delen en anderen te vragen om initiatief te nemen en zichzelf te overtreffen. Leiders werken niet in het systeem maar aan het systeem waarvan ze niettemin zelf deel van uitmaken. Ze creëren een context waarin anderen kunnen schitteren en kunnen bijdragen aan een waardevolle toekomst. Als je die toekomst voor ogen hebt, overwin je alle onzekerheden en ben je in staat om onvermoeibaar samen te werken aan een waardevolle wereld.
Jaap Boonstra is hoogleraar ‘Organisatiedynamiek’ bij Esade Business school in Barcelona en hoogleraar ‘Organisatieverandering’ bij WU (Vienna University of Economics and Business). Als adviseur begeleidt Jaap maatschappelijke organisaties om zich te kwalificeren voor de toekomst. Hij schreef meerdere boeken over organisatieverandering waaronder Leiders in cultuurverandering, Verandermanagement in 28 lessen en Veranderen van maatschappelijke organisaties. Recent verscheen Perspectieven op leiderschap, dat onder Boonstra’s redactie tot stand kwam.
Bron: Managementboek.nl
