Met lef en loslaten. Met aandacht en kleine stappen. Maar vooral: met glasheldere doelen voor ogen. Zó bestuur je een wendbare organisatie in deze turbulente wereld. Waren we daar als leiders uit zorg, onderwijs, bedrijfsleven en overheid nog niet van doordrongen, dan ontdekken we het nu, deze 18e mei in het Jaarbeurs MediaPlaza: het is de hoogste tijd om de gebaande paden te verlaten en vooral te gaan doén.
Wat zo’n dag buiten de hectiek al niet oplevert: een bak vol praktische aansporingen van vijf bevlogen experts, kruisbestuiving van leiders onder elkaar. En: ‘een confronterend kijkje in de spiegel’, benadrukt een deelnemer al tijdens de koffiepauze. ‘Sinds het opzwepende betoog van de eerste spreker ben ik aan het bedenken wat míjn “1 procent” wordt morgen op kantoor. Hoe ga ik mezelf verbeteren en laat ik collega’s daarvan profiteren?’
Kleine stappen
Want dát is volgens high performance deskundige Paul Rulkens een essentiële bouwsteen voor je succes als leider: dat je begint bij je eigen bijdrage. ‘Het minimale gedrag dat je als leider laat zien is het maximale gedrag dat je van anderen kunt verwachten. Beter worden is niet een grote sprong voorwaarts; het zijn de kleine stappen die het ‘m doen. Verbeter jij zelf dagelijks 1 procent dan ben je 2 keer zo goed na 70 dagen.’
Maak keuzes
Pauls verhaal – doorspekt met sprekende metaforen, cijfers en oefeningen – is één grote oproep tot keuzes maken. Want voor het halen van grootse resultaten hoef je echt niet 2 keer zo goed te worden, benadrukt hij. ‘Het gaat om helderheid, focus en executie. Dat je als bedrijf weet waar je heen gaat en daar vervolgens ook de juiste stappen in zet.’
Dertig seconden-check
Dat begint bij eensgezindheid over de richting. En daar geeft Paul (auteur van Uitstekend) graag een oefening voor mee: schrijf in 30 seconden je top 3-doelen op. ‘Door de tijdsdruk activeer je namelijk het onderbewuste in je brein; dáár ben je gefocust. Weet wel dat deze check moed vraagt. Want blijken de doelen binnen het team uiteen te lopen, dan is het tijd voor De Lastige Conversatie: wat proberen we nu eigenlijk te bereiken met elkaar?’
Hoger doel
Is dat hoge woord eruit en staan de neuzen dezelfde kant op, dan pas kun je met elkaar duurzaam gaan presteren. Ook Bas Kodden (leiderschapscoach en Nyenrode-docent, en auteur van De kunst van duurzaam presteren) is daar stellig over: ‘Kijk maar eens naar U2 – hoe flikt die band het toch om zich al 30 jaar te vernieuwen? Door alles wat ze maken op te hangen aan de reden van hun bestaan: de wereld verbeteren. Dat doel hebben de bandleden ooit met elkaar bepaald en geeft hen de energie om er met z’n allen tegenaan te blijven gaan.’
Wat is jouw reflex?
Met zijn talrijke voorbeelden uit sport, film en organisatieland – en geflankeerd door de gevoelige nummers van muzikant Erwin Nyhoff – spoort Bas de zaal aan om onze leidersrol eens goed onder de loep te nemen. Immers: nu leidinggeven is echt andere koek dan vroeger. ‘De turbulentie in de wereld zet aan tot angst en onzekerheid, waarmee de drang van leiders toeneemt om grip te houden en rigide structuren op te tuigen. Welk effect heeft dat op medewerkers, denken jullie? Hun autonomie en bevlogenheid nemen af. Terwijl je díe in deze intense tijden juist zo nodig hebt om wendbaar te kunnen zijn.’
Laat los en blijf bevlogen
Biedt professionals daarom heldere kaders, is Bas’ advies. En laat vervolgens los. ‘Een goed team draait op energie, eigenaarschap, verbondenheid. Het is jouw taak als leider om die te stimuleren. Door coaching, door inspiratie, óók van jezelf. Je houdt mensen scherp als jij ook bevlogen bent en blijft.’
Aansteken
Leiden anno nu begint dus bij jezelf, zo lijkt de afdronk van het ochtendprogramma. Een organisatieadviseur, tijdens de lunch: ‘Paul en Bas bevestigen het met cijfers en onderzoeken, maar zelf ervaar ik ook hoezeer je eigen ontwikkeling uitstraalt op je omgeving. Zo start ik de dag tegenwoordig met ademhalingsoefeningen en een koude douche, volgens de methode van Iceman Wim Hof. Het lijkt zo’n minimale inspanning, maar ik ben er echt door opgekikkerd en presteer beter. En daar steek ik mijn collega’s en klanten ook mee aan.’
Opluchting
Een leidinggevende bij de overheid is vooral geraakt door een oefening van Paul. Die van ‘eet uw kikker’: begin de dag met het meest lastige. Ze is vastbesloten die de volgende dag meteen in haar teamoverleg te introduceren. ‘We zijn zo geneigd om alles te bespreken, behalve dat ene heikele punt: waar gaan we heen? Nu ga ik voorstellen om daar juist mee te beginnen. Zodat we daarna ook echt stappen kunnen maken. Dat lijkt me zo’n opluchting!’
Hoezo?
Wie in ieder geval nooit om de hete brei heen draait, is middagspreker en ras-innovator Kim Spinder. Enthousiast en energiek gooit ze de een na de andere confronterende vraag de zaal in: ‘Hoezo werken we non stop? Hoezo voeren we functioneringsgesprekken? Hoezo plempen we elkaars mailbakken vol? Is dat echt handig of doen we dat omdat we het altijd al zo doen?’
Wat is nu echt belangrijk?
Kims stellige overtuiging: het kan altijd slimmer en anders. En, nieuwsgierig als ze is naar nieuwe wegen, neemt ze ook zelf graag de proef op de som. Besloot ze in een vorige baan als ambtenaar spontaan haar inbox vaarwel te zeggen om op andere manieren te communiceren, momenteel experimenteert ze samen met een stel collega’s met een 6-urige werkdag. ‘Dat is wennen, maar het levert nu al veel op. Door het gewoon te doen, raak ik bewust van wat nu écht belangrijk is in mijn werk.’
Piratenspirit
Al testend en lerend, heeft Kim er haar vak van gemaakt om niet alleen zichzelf, maar ook talloze organisaties klaar te stomen voor de toekomst. Haar tips: stop met intern gedoe. Denk groot, begin klein. Schrijf geen plannen. En ook belangrijk: maak het leuk. ‘Koppel er bijvoorbeeld een spelelement aan. Wie wint nu niet graag een prijs? Dat zijn heus niet alleen kinderen hoor!’ Goed beschouwd, vraagt innoveren om een piratenspirit, besluit Kim. ‘En wie heeft dat rebelse nou niet in zich, al zit het diep verstopt?’
Open, ondernemend en gelijk
Het kan geen toeval zijn dat, na Kim, Mark Vletter het podium bestormt: precies zo’n rebel, en één op slippers nog wel. Mark is ‘chef leuk werk’ bij groeiend en bloeiend telecombedrijf Voys. Hun doel: de telecommarkt een beetje leuker en beter maken. Hoe? Door open, persoonlijk en ondernemend te zijn. En zo mee te deinen met de snelle buitenwereld. Iedereen is daarbij gelijk, stelt Mark, want managementlagen, dáár doen ze niet aan bij Voys. ‘Onze overtuiging is dat gelukkige medewerkers voor gelukkige klanten zorgen. En dat medewerkers heel goed in staat zijn om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun werkzaamheden.’
Iedereen een kantoorsleutel, iedereen impact
Het bedrijf hanteert daarbij de regels van ‘holocratie’, een organisatiebesturingssysteem dat ervan uitgaat dat vakmensen optimaal bijdragen als zij daartoe de ruimte en verantwoordelijkheid krijgen. Alles bij Voys is dan ook transparant. Mark: ‘De dag dat je bij ons binnenkomt krijg je een sleutel van kantoor en toegang tot alles wat we hebben: de omzetcijfers per dag, hoeveel nieuwe klanten we hebben aangesloten, alles. Zo beschikken we allemaal continu over de juiste informatie om impact te hebben.’
Glimlach-test
En ja, die impact – hoe groot of klein ook -, is dat niet wat ons uiteindelijk voortstuwt in werk en leven? Dat we kunnen bijdragen aan het grotere geheel en daarmee van waarde zijn? Volgens slotspreker en schrijver Jaap Bressers kunnen we allemaal het verschil maken, ‘zo lang je maar op je plek zit’. En dat check je vrij makkelijk, namelijk met de Glimlach-test: ‘Als je praat over wat je doet en je glimlacht, dan zit je goed.’
Verschil maken
Zijn eigen realiteitscheck kreeg Jaap the hard way, toen hij op zijn 21e nietsvermoedend een duik nam in zee en zijn nek brak. Hij overleefde ternauwernood, kreeg een tweede kans en besloot het – na een periode van angst, verdriet en totale paniek – over een andere boeg te gooien. ‘In al mijn ambitie was ik gewend om door te denderen zonder oog voor het alledaagse. Totdat ik op de intensive care belandde en niets meer kon. Mijn verzorger Carlos opende mij de ogen. Met zijn persoonlijke aandacht maakte hij voor mij het verschil en gaf me perspectief. Ik nam me voor dat ik dat ook wilde: kleine dingen doen. En daarmee waarde voor anderen toevoegen.’
Carlos-momentjes
Leiderschap zou vol moeten zitten met Carlos-momentjes, besluit Jaap. ‘Een keer extra dankjewel zeggen, een compliment maken, luisteren naar iemands verhaal: het hoeft weinig tijd en geen geld te kosten.’ Bovendien: als je iets moois doet voor een ander, krijg je daar ook wat voor terug. ‘Trouwe klanten, loyale medewerkers… Ze zijn een Carlos-momentje van elke leider verwijderd.’
Lef om stil te staan
Zo simpel kan het dus zijn, knopen we vandaag wederom in onze oren. Een organisatie leiden hoeft echt niet gepaard te gaan met grootste gebaren. Want zoals alle sprekers – van Paul en Bas tot Kim, Mark en Jaap – ons op het hart drukken: succes zit ‘m in het kleine, in het bedachtzame; in het lef om af en toe stil te staan. Om daarna – met heldere doelen voor ogen – vooral zélf aan de slag te gaan en al lerend en samenwerkend bij te sturen. Als echte piraten.
Tekst en foto’s: Teus Lebbing, www.abrandnewstory.nl
