Een dienend-leider ziet zijn medewerkers (en klanten) niet als een middel om een doel te bereiken, maar hun ontwikkeling en welbevinden zijn het doel. Dus bij het maken van keuzes en in zijn gedrag laat een dienend-leider zien dat hij oprecht betrokken is bij de mensen om hem heen; zijn medewerkers, zijn klanten en de maatschappij (inclusief toekomstige generaties).
Daarin verschilt dienend-leiderschap van andere vormen van leiderschap, waarbij het erom gaat dat mensen doen wat de leider goed acht voor zichzelf of de organisatie. Het uitgangspunt van handelen maakt voor andere typen leiders niets uit en ligt daarom veelal bij het ‘ik’. Word ik hier beter van? Wat doet het met mijn macht, mijn status, mijn positie, mijn geld? Krijg ik hierdoor meer salaris, promotie, een bonus? Maak ik hier vrienden mee of juist niet? De meeste leiders vragen zich dus (wellicht onbewust) in de eerste plaats af what’s in it for me?
Een dienend-leider vraagt zich echter af: ‘Wat betekent dit voor mijn medewerkers, mijn klanten en de maatschappij?’ Hij heeft oog voor toekomstige generaties en de zwakkeren in de maatschappij.
Een voorbeeld
Een voorbeeld om dit punt te verhelderen. Een leider van een groot concern dat chips en frisdrank maakt, heeft als doel de omzet te vergroten. Zijn visie is dat dit het best kan door ouders ertoe over te halen de appel in de broodtrommel van hun kinderen te vervangen door een zakje chips en de melk door frisdrank. De afweging van deze leider is puur gebaseerd op de wens om zo veel mogelijk geld te verdienen in zo min mogelijk tijd. Daarbij houdt hij geen rekening met de belangen van anderen. Denk maar aan het overgewicht en de daarmee gepaard gaande gezondheidsrisico’s en dus (maatschappelijke en persoonlijke) kosten die deze insteek kan veroorzaken.
Zijn eigen kinderen krijgen overigens gewoon gezonde voeding in de broodtrommel mee. Deze leider weet dus wel wat goed is, maar handelt hier niet consequent naar. Hetzelfde geldt voor leiders die hypotheken (laten) verkopen aan mensen die het eigenlijk niet kunnen betalen.
Onethische stappen
Hier is sprake van leiders die gericht zijn op kortetermijngewin en daarbij niet schromen om onethische of onverantwoorde stappen te zetten. Het is duidelijk dat zij aan hun eigenbelang denken en aan het kortetermijnbelang van het bedrijf. Dit heeft dus niets te maken met dienend-leiderschap. Een dienend-leider weet dat het de taak van een leider is om de belangen van anderen te behartigen op de lange termijn. Wanneer je de leider bent, draait het niet om jou. Als leider ben je verantwoordelijk voor diegenen die je leidt.
Greenleaf illustreert dit met een voorbeeld van een koning in wiens land erg veel gestolen werd. De koning vroeg zich af wat hij aan de diefstallen kon doen. Hij vroeg Confucius om raad. Confucius antwoordde dat, als hij zijn hebzucht zou laten varen en zijn rijkdom zou delen, zijn onderdanen niet zouden stelen. Ze zouden zelfs niet stelen als hij ze daarvoor zou belonen. Dit lijkt een extreem voorbeeld, maar vertaal het eens naar onze realiteit. Bestuurders die hun eigen zakken vullen terwijl medewerkers ontslagen worden en de lonen bevroren zijn, halen zich de woede van de mensen op de hals. Dit leidt tot allerlei misstanden in organisaties. De kosten daarvan zijn vaak aanzienlijk.
Onrechtvaardigheid en diefstal
Onderzoek toont bijvoorbeeld aan dat als mensen het idee hebben dat ze onrechtvaardig behandeld worden, er in organisaties meer gestolen wordt. Ook sabotage, vernieling en gebrekkige inzet zijn veel voorkomende problemen in organisaties waar mensen achtergesteld worden of zich onrechtvaardig behandeld voelen. Daarnaast blijkt dat de criminaliteit in de maatschappij toeneemt en de groei stagneert als de kloof tussen arm en rijk groter wordt en de mogelijkheden voor kansarmen minder worden.
Bron: Dienend-leiderschap
Door: Inge Nuijten
