Elke donderdagavond om halfacht rijd ik van mijn huis naar de sportzaal. Ik kleed me snel om en doe vervolgens een veel te korte warming-up. Vervolgens werk ik me samen met mijn vrienden een uur lang in het zweet. We gaan er volledig voor. Een uur lang is er niets anders belangrijk. Week in, week uit. Al bijna acht jaar lang ga ik elke dinsdagavond zaalvoetballen. Na acht jaar elke week zaalvoetballen zou je denken dat ik inmiddels een stuk beter ben geworden. Al die ervaring moet zich toch uitbetalen?
Tja, dat zou je denken …
Onlangs sprak ik met een van mijn voetbalvrienden, Michiel. We liepen de hoogtepunten van de vorige dinsdag nog even langs. Nadat we het spel van onze teamgenoten uitvoerig hadden becommentarieerd, hebben we het opeens over onszelf. Hoe spelen we eigenlijk zelf? En worden we nog beter? We komen tot een opvallende conclusie. Terugkijkend op de laatste acht jaar zaalvoetbal concluderen we unaniem dat we zeker de laatste jaren niet beter zijn geworden. En volgens Michiel ben ik zelfs slechter geworden. Dat gaat mij iets te ver, dat begrijp je! Maar we zijn in ieder geval niet beter geworden.
Dat is duidelijk.
Au.
Het nut van leiderschapservaring
Een tijd terug las ik in de NRC over een onderzoek van de Duitse psycholoog Uwe Kanning. Hij onderzocht de relatie tussen managementervaring en leiderschapscompetenties. Wat heeft hij gedaan? Hij liet meer dan achthonderd medewerkers een leiderschapsassessment doen. De groep was heel divers. Er zaten medewerkers in met veel en met weinig leidinggevende ervaring.
Allemaal kregen ze dezelfde opdrachten. Ze voerden groepsopdrachten uit. Ze gaven presentaties. En ze deden individuele opdrachten. Ondertussen werden ze beoordeeld door een aantal assesmentexperts die niet op de hoogte waren van het ervaringsniveau van de verschillende deelnemers. De resultaten waren opmerkelijk. De medewerkers met veel managementervaring werden gemiddeld gezien even geschikt geacht als de medewerkers met weinig managementervaring. Meer managementervaring vertaalt zich dus blijkbaar niet automatisch naar beter leidinggeven. Volgens Kanning komt dit doordat ontwikkeling pas plaatsvindt wanneer er sprake is van goede feedback richting de leidinggevende en wanneer de leidinggevende zich deze feedback ter harte neemt.
Beide zijn geen vanzelfsprekendheid. Niet ervaring zelf, maar het leren van ervaring resulteert in ontwikkeling. Of met andere woorden: gewoon elke dag komen opdagen op je werk zorgt er niet automatisch voor dat je een betere leider wordt. Ook al geef je iedere dag leiding. Eigenlijk lijkt werken wel op zaalvoetbal. We rijden elke dag naar ons werk. We zijn netjes op tijd. We doen ons ding. We gaan ervoor. Week in, week uit. Maar worden we ook beter? Ontwikkelen we ons ook? Dat is niet vanzelfsprekend.
De ervaringsmatrix
Meer ervaring leidt niet automatisch tot meer ontwikkeling, zoveel is duidelijk. Maar tegelijkertijd weten we uit onderzoek ook dat leiders leidinggeven vooral leren door ervaring op te doen in de praktijk. Hoe verhouden deze twee dingen zich tot elkaar? Ervaring is blijkbaar geen garantie voor ontwikkeling, maar het is wel de belangrijkste manier waarop leiders zich ontwikkelen.
Hmm.
Het antwoord is redelijk eenvoudig: je leert niet van elke ervaring evenveel. Het werkt als volgt. Iedere werkweek staat bol van allerlei verschillende soorten ervaringen. Allemaal zijn ze belangrijk, maar ze dienen ook allemaal een ander doel en werken net iets anders. Ik deel ervaring graag in aan de hand van twee assen. De eerste as is die van het ‘doen’. Waarom doe je wat je doet? Is jouw doel om te presteren of om te leren? De tweede as is de as van het ‘denken’. Doe je wat je doet bewust of onbewust? Denk je erbij na of sta je op de automatische piloot?
Wanneer je deze twee assen combineert, krijg je de ervaringsmatrix (zie figuur). De ervaringsmatrix bestaat uit vier categorieën van ervaringen: spelen, oefenen, herhalen en presteren. Van alle vier ervaringen kun je leren. Maar je leert niet van elke ervaring evenveel. Dit is dan ook de reden dat het aantal jaren werkervaring alleen niet zoveel zegt. Wanneer je je leiderschapsontwikkeling wilt versnellen, is het de kunst om meer tijd te besteden aan die activiteiten waarvan je meer kunt leren.
Bron: Ontwikkel je leiderschap
Door: Joël Aerts
