Iedereen heeft een beeld van wat emoties zijn. De meeste mensen baseren dit beeld op heftige ervaringen en associëren emoties met controleverlies. Subtiele emoties spelen in communicatie echter voortdurend een rol. Dit is herkenbaar aan gezichtsexpressies.
Deze vormen, ook in organisaties, een prachtig handvat om aan de slag te gaan met wat mensen beweegt en motivatie te sturen op basis van betekenis. Wat mist, is een theorie die emoties toegankelijk en werkbaar maakt. De evolutionaire psychologie biedt precies dit handvat. Om dit handvat daadwerkelijk voor iedereen toepasbaar te maken, zijn de emotiekaarten ontwikkeld. Deze maken inzichtelijk dat emoties centraal staan bij motivatie en een bron van informatie zijn over kansen en bedreigingen. Ons bewustzijn heeft een coördinerende functie Ons brein bevat 86 miljard neuronen, die in talloze verbanden samenwerken om betekenis te geven aan onze omgeving en ons gedrag te sturen. Dat wij denken – bewust – aan het roer te staan, bewijst vooral hoe effectief emoties zijn. We merken ze in situaties waarin veel op het spel staat en conflicterende belangen spelen, omdat juist hier bewust zijn nodig is om onze aandacht te richten en keuzes te maken. Dan blijkt ons bewuste verrassend beperkt en niet in staat om alles te overzien. Pas na een nacht goed slapen, weten we wat we hadden moeten zeggen. Als uitdagende situaties zich vaker voordoen raken we vaardiger. We maken keuzes in wat we willen voor de langere termijn en hoe we dat kunnen bereiken. Een goede professional is onder complexe omstandigheden effectief, doordat zijn of haar eigen rol helder is.Emotiekaarten maken emoties bespreekbaar en werkbaar
Een effect zodra de emotiekaarten op tafel liggen, is dat iedereen ziet dat emoties erbij horen. Bij elke situatie die zich voordoet, blijken relevante emoties aan te wijzen. Als deze apart worden gelegd ontstaat overzicht. Door ze een voor een te bespreken, blijkt ons beperkte bewuste prima in staat te benoemen waar ze naar verwijzen. Elke emotie blijkt te verwijzen naar hoe men een situatie interpreteert, inclusief welke kansen en risico’s men herkent en welke ruimte men ziet om daarmee effectief om te gaan. Wat besproken wordt, blijkt uiterst relevant voor de organisatie en herkenbaar voor anderen.Mensen zijn van nature samenwerkers
Geen enkele andere soort dan de mens, heeft een vergelijkbaar vermogen om samen te werken. Ongeveer 10.000 gezichtsexpressies, die elk iets communiceren over wat ons beweegt, spelen een centrale rol in de communicatie, en daarmee in de samenwerking. Met de mythe dat wij ons evolutionaire verleden – en daarmee onze emoties – zijn ontgroeid, doen we onszelf ernstig tekort. Als jager-verzamelaars werkten wij al indrukwekkend samen en het eerste bewijs voor handelsnetwerken tussen groepen mensen – organisaties – is al zo’n 100.000 jaar oud. Onze cultuur verandert, maar onze belangrijkste omgeving bestaat uit mensen met eenzelfde geschiedenis van samenwerken.
In organisaties worden emoties steeds belangrijker
Als onze emoties vroeger noodzakelijk waren om gedrag te sturen, dan is het een gek idee dat we ze in organisaties nu zijn ontgroeid. Waarschijnlijk worden emoties steeds belangrijker. Terwijl veel consultancy zich de afgelopen decennia heeft gericht op het vergroten van procedurele efficiëntie, zien we dat dit de motivatie in organisaties niet heeft geholpen. En in feite wisten we dat al van lopende bandwerk van honderd jaar geleden. Ook de bedrijfskunde ontdekt hoe mensen werken. In plaats van in vastomlijnde taken, denken organisaties steeds meer in doelen en rollen. We zien dat organisaties het beter doen, als ze mensen centraal stellen en vertrouwen geven. En in feite kunnen we niet anders. Terwijl automatisering ons taken ontneemt en digitale middelen meer communicatie mogelijk maken, wordt mensenwerk steeds meer om met aandacht oplossingen te bedenken, en met goede service aan te sluiten bij steeds beter geïnformeerde doelgroepen. Als organisatie kom je er niet meer zonder fijnzinnige communicatie.En nu met emoties aan de slag
Hoe wordt dit voor organisaties praktisch? Uiteraard begint goed samenwerken met vertrouwen. Als organisatie vertrouw je erop dat je medewerkers willen presteren en als medewerker mag je erop rekenen dat de organisatie voor jou zorgt; je bent deel van de groep en moet je kunnen committeren. Als medewerkers gecommitteerd zijn aan de organisatie, kun je ook vertrouwen op hun emoties. Omdat de organisatie belangrijk voor ze is, worden emoties een bron van informatie over wat er speelt en wat werkt. Vervolgens is de vraag hoe deze emoties te interpreteren. Hiertoe hebben we met de emotiekaarten een aantal modellen ontwikkeld. Een van deze modellen laat zien dat emoties van medewerkers in te delen zijn in vier categorieën:- Eigenbelang, omdat professionals zich moet kunnen verbinden.
- Teamprocessen, omdat effectief samenwerken een verstandhouding vereist.
- Organisatiebelangen, omdat werkzaamheden in de organisatie afstemming vereisen.
- Klantbelangen, omdat resultaten hier het uiteindelijke bestaansrecht zijn.
