Leiderschap in organisaties is een verkenning van diverse thema’s rond leiderschap. Praktijkbeoefenaars en wetenschappers geven hun visie, zoeken daarbij spanningsvelden op en delen nieuwe gezichtspunten vanuit recent onderzoek en praktijkervaringen. Uitgangspunt is dat leiderschap nooit op zichzelf staat, maar altijd tot uiting komt in relatie met anderen.
Leiderschapsontwikkeling
Het boek onder redactie van Jaap Boonstra, Jaap van Muijen en Heleen Tours behandelt thema’s als leiderschap en prestaties, creativiteit en horizontale macht, narcisme in bestuurskamers, managen van mobiliteit en diversiteit, leiders als opleiders, dienend leiderschap en leerprincipes in leiderschapsontwikkeling.
Jaap Boonstra, hoogleraar Organisatieverandering aan de Universiteit van Amsterdam en aan de Esade Business School in Barcelona, noemt naar aanleiding van het verschijnen van het boek Steve Jobs van Apple een heel goed voorbeeld van de nieuwe balans in leiderschap. “Jobs heeft een goed besef over wat er in zijn omgeving speelt en geeft zijn mensen veel vertrouwen. Bovendien speelt hij niet de held, en wordt hij hooguit als held gezien.”
‘Schreeuw om balans’
‘Meer dan ooit is er een schreeuw om balans, zegt Boonstra. “Ego’s als leiders werken niet meer. Tegelijkertijd hebben we behoefte aan krachtige leiders om ons door de crisis te loodsen. Directief besluiten is uit, maar mensen te veel ruimte geven werkt ook niet.”
Boonstra mist die broodnodige balans bij heel veel leiders van nu. “Veel leiders hebben een gering besef in wat voor tijd wij leven. Ze denken dat de crisis van voorbijgaande aard is. Dat is niet zo. De tijd van helden en gelukzoekers (lees leiders die bonussen op konden strijken) is voorbij. Het klassieke leiderschapsmodel voldoet niet meer. De voorspoed en zekerheid zijn voorgoed voorbij en dat schreeuwt om nieuw vorm van leiderschap.”
Sociaal bewustzijn
Volgens Boonstra is het goed dat er nu leiders zijn die de chaos stabiliseren. Mensen die zorgen voor voldoende kapitaal, een solide balans, en een heldere toekomstvisie. Leiders die continuïteit waarborgen. Beetje klassiek leiderschap misschien wel.
“Maar daarna moeten we echt op de resetknop drukken. We hebben behoefte aan leiders die zoeken naar een nieuwe toekomst en daarin vooral bouwen aan vertrouwen. Leiders die zich meer bewust zijn van hun omgeving dan van hun eigen ego.”
“De financiële wereld is een goed voorbeeld van hoe leiders zich juist geen rekenschap van die omgeving gaven. Leiders moeten ook sociaalbewustzijn gaan opbouwen. Jezelf kunnen zien in relatie tot een ander. Een duurzame relatie opbouwen met klant, medewerker, zakenpartner en andere stakeholders. Ik houd een pleidooi voor een bescheiden leider die weet waarvoor hij staat. Dat is wat anders dan dienstbaar leiderschap. Ik wil wel mensen met visie en doorzettingsvermogen. Dat mag best charismatisch zijn, maar hij of zij mag dus niet de held uit gaan hangen. Deze tijd vraagt om leiders die meer dan ooit met overtuiging verschillende rollen kunnen spelen.”
Een nieuwe naam voor dit soort leiderschap heeft Boonstra nog niet bedacht. Het zal een combinatie zijn van alles dat we in het verleden over leiderschap hebben verzameld. “Misschien een idee om op het congres over een mooie naam voor dat leiderschap na te denken”, suggereert Boonstra.
*
Leiderschap in organisaties – Crisis in leiderschap – op zoek naar nieuwe wegen. Jaap Boonstra, Jaap van Muijen, Heleen Tours, Kluwer, juni 2011. 1e druk, ISBN 9789013091441.
