Vrouwelijke leiders staan voor nogal wat dilemma’s. Voor de duidelijkheid: niet omdat ze iets fout zouden doen. Een van die dilemma’s is: ben je vriendelijk, of ben je vaardig?
Masculien en feminien
Uit vele onderzoeken komen samenhangende clusters van eigenschappen naar voren die het stempel ‘masculien’ of ‘feminien’ krijgen. Als masculien worden eigenschappen gezien als besluitvaardigheid, daadkracht en resultaatgerichtheid. Feminiene eigenschappen kun je altijd terugvinden in de categorie ‘soft skills’, zoals goed kunnen luisteren, empathisch, verbindend en bescheiden zijn. Iedereen heeft zowel feminiene als masculiene eigenschappen in zich. Het is de vraag welke je onder invloed van je omgeving in meer of mindere mate hebt ontwikkeld en welke je mag laten zien.
Deze tweedeling heeft effect op de manier waarop mensen elkaar beoordelen. Dat doen we instinctief op twee aspecten: warmte, oftewel vriendelijkheid, en competentie, oftewel vaardigheid. Daar liggen twee vragen aan ten grondslag. De eerste is: is iemand te vertrouwen en vóór of tegen ons? En de tweede luidt: is deze persoon in staat om haar of zijn intenties uit te voeren?
De Amerikaanse psycholoog Susan Fiske laat overtuigend zien dat vrouwen op voorhand als warmer en minder competent worden ingeschat dan mannen. Dat betekent dat vrouwen méér dan mannen moeten laten zien dat ze competent zijn. Helaas blijken vrouwen die dit doen vaak last te krijgen van backlash: hun kracht komt als een boemerang naar ze terug. Dan merk je dat zelfbewuste vrouwen minder aardig gevonden worden of zelfs dominant, waardoor hun leiderschap niet meer serieus wordt genomen. Dit noemen we een double bind: damned if you do, damned if you don’t. Je kunt het als vrouw dus simpelweg niet goed doen. Herkenbaar?
Heidi/Howard
-
Vrouwen met leiderschapsambities moeten natuurlijk competent zijn, maar dat is niet voldoende. Ze moeten ook nog aardig gevonden worden, zo bleek uit het Heidi-Howard-onderzoek uit 2003. Onderzoekers aan de Columbia Business School legden aan twee groepen studenten een cv voor van een ondernemer, een extravert persoon met een groot netwerk. De vraag was wat zij van deze persoon vonden. De groepen kregen ieder bijna hetzelfde cv te zien. Er was één verschil: het ene was het echte cv van ondernemer Heidi Roizen, in het andere was haar voornaam veranderd in Howard. De resultaten: de studenten, zowel mannen als vrouwen, vonden Heidi en Howard even competent, maar ze vonden Howard veel aardiger dan Heidi. Sterker nog, ze vonden Heidi zelfs onaardig en egoïstisch. Haar zouden ze beslist niet aannemen.
Evenwichtskunst
Als je als vrouw je ambities niet onder stoelen of banken steekt, heb je een grote kans dat mensen je niet zo aardig vinden. Bazig, drammerig, of zelfs een bitch. Vrouwen die niet aardig gevonden worden, verliezen de gunfactor. Bij de presidentsverkiezingen van 2016 stemden veel Amerikanen niet op Hillary Clinton met als argument: ‘I just don’t like her.’ En dat waren niet alleen mannen. Waar het voor mannen een extraatje is om ook aardig gevonden te worden, is het voor vrouwen een noodzaak. En als je heel aardig bent, lief zelfs, als je conflicten vermijdt en anderen altijd voor laat gaan? Dan loop je het risico dat mensen je niet competent vinden. Het is een evenwichtskunst om vriendelijk en vaardig over te komen.
Hoe krijg je deze evenwichtskunst onder de knie? Ten eerste door je bewust te zijn van jouw feminiene en jouw masculiene kwaliteiten en die in balans te laten zien. Weet je bijvoorbeeld dat je sterk overkomt, en dat dat ten koste kan gaan van je gunfactor? Toon dan vaker je feminiene kant als tegenwicht voor je masculiene krachten. Dat vraagt geen grote acteerprestatie, want die kant heb jij ook in huis. Doe niets wat echt niet bij je past. Als je weet dat je niet zichtbaar genoeg bent, train jezelf dan om je masculiene kanten meer te laten zien. Ook die heb jij in huis.
Glimlachen
Glimlachen is een hoofdstuk apart bij de vriendelijk-vaardigbalans. Een belangrijke tip die wij vaak aan vrouwen geven is: glimlach minder. Hoe vaak wordt aan vrouwen niet gevraagd of er geen lachje van af kan? Of je soms ongesteld bent? Ook als je gewoon voor je uit kijkt? Vrouwen worden geacht vriendelijk over te komen, lief zelfs. En dat toon je met een glimlach. Leer je glimlach strategisch in te zetten. Er is niets mis met vriendelijk overkomen, maar laat die glimlach achterwege wanneer je een serieuze boodschap hebt. Met een glimlach geef je tegenstrijdige signalen af, waarbij je non-verbale communicatie eerder wordt geloofd dan de woorden die je spreekt.
Een voorbeeld van een vrouw die de evenwichtskunst van nature beheerst, is de voormalige premier van Nieuw-Zeeland, Jacinda Ardern. Toen zij aftrad, werd zij geroemd om haar leiderschap, waarbij ze steeds een combinatie van daadkracht en empathie liet zien. Zoals ze zelf zei in haar afscheidsspeech: ‘I hope in return I leave behind a belief that you can be kind, but strong. Empathetic, but decisive. Optimistic, but focused.’
Bron: Authentiek leiderschap voor vrouwen
Door: Jolanda Holwerda, Liesbeth Tettero
