In tijden van onzekerheid zoeken we houvast. Antropoloog en auteur Jitske Kramer – bekend van de bestseller Tricky Tijden en het inmiddels tien jaar bestaande boek Deep Democracy – benadrukt dat het juist dan belangrijk is om ruimte te maken voor alle stemmen en perspectieven.
Dit artikel vat de kerninzichten samen uit de Boom Management Podcast waarin Eduard van Brakel sprak met Jitske Kramer. In het gesprek vertelt zij hoe Deep Democracy kan helpen bij het voeren van betere gesprekken in organisaties en de samenleving, juist nu de roep om sterke leiders en eenvoudige oplossingen steeds luider klinkt.
Tricky Tijden vragen om nieuwe gesprekken
“Het zijn tricky tijden,” opent Jitske Kramer. In periodes van verandering weten we vaak niet welke kant we op moeten. Dan is de verleiding groot om een sterke leider te laten beslissen. Maar, waarschuwt Kramer: “Dat is de valkuil. We geven onze vrijheid weg om onze onzekerheid kwijt te raken, om die later weer terug te moeten vechten.”
Deep Democracy biedt volgens haar een krachtige gespreksstructuur om juist in onzekere tijden gezamenlijk te onderzoeken welke koers passend is.
Deep Democracy: tien jaar impact
Kramer is vooral bekend van haar boek Deep Democracy, dat dit jaar zijn tienjarig jubileum viert. De methode groeide uit tot een veelgebruikte aanpak om verschillen productief te maken en gezamenlijke besluiten te nemen.
Daarnaast is haar boek Tricky Tijden uitgegroeid tot een bestseller, waarin ze onderzoekt hoe we als samenleving omgaan met fundamentele vraagstukken en systeemveranderingen. Beide boeken zijn te verkrijgen in de webshop van Boom uitgevers.
Niemand heeft het monopolie op de waarheid
Een van de kernprincipes van Deep Democracy is dat niemand de volledige waarheid bezit. “Er is altijd een objectieve realiteit,” zegt Kramer, “maar de betekenis die we eraan geven verschilt per persoon.”
Door open te staan voor andere perspectieven, ontstaat er ruimte voor gedeelde inzichten. “Misschien zie jij een deel van de werkelijkheid dat ik niet kan zien. Samen kunnen we dichter bij de waarheid komen.”
Van polarisatie naar dialoog
In media en politiek lijkt het debat vaak scherp gepolariseerd. Maar volgens Kramer blijkt in praktijk dat extremen minder groot zijn dan gedacht. Ze verwijst naar burgerberaden rond klimaatvraagstukken: “Als mensen echt naar elkaar luisteren, verschillen ze nog steeds van mening, maar het gesprek wordt minder opgeblazen en er komt ruimte voor gezamenlijke wijsheid.”
Het gaat erom dat mensen zich kunnen uitspreken en gehoord voelen – een basisvoorwaarde voor psychologische veiligheid, zowel in organisaties als in de samenleving.
Menselijkheid terug in organisaties
In veel organisaties schuurt het tussen de menselijke maat en systemen. Kramer ziet dat professionals vaak zeggen: “Als mens vind ik dit een goed idee, maar vanuit mijn functie kan ik het niet accorderen.”
Die spanning vraagt om nieuwe gesprekken, voorbij functieprofielen. “We hebben de systemen zelf gecreëerd. Het is aan ons om ruimte te maken voor menselijkheid en eerlijkheid in organisaties. Dat vraagt tijd, aandacht en de moed om het goede gesprek te voeren.”
Keuzes die verder reiken dan winst
Volgens Kramer zijn veel grote maatschappelijke vraagstukken terug te voeren op fundamentele keuzes. Waarom is winst vaak belangrijker dan menselijkheid? Waarom is huisvesting geen grondrecht, maar een marktproduct?
“Dit zijn geen natuurwetten, maar menselijke keuzes. En omdat we ze zelf gemaakt hebben, kunnen we ze ook anders maken.”
Deep Democracy als leidraad
Deep Democracy is daarbij geen wondermiddel, maar een manier om gesprekken te voeren over verschillen, schaarste en gedeelde belangen. Het helpt om patronen te doorbreken en stap voor stap nieuwe wegen te vinden.
“We hoeven niet allemaal onze zin te krijgen,” besluit Kramer. “Maar we moeten wel bereid zijn echt te luisteren en elkaar als mens te ontmoeten. Uiteindelijk vormen we samen de cultuur, de samenleving, de organisatie. Dat vraagt moed, tijd en eerlijkheid. Zonder bullshit.”
Wie meer wil horen van Jitske Kramer, kan haar live ontmoeten als keynote spreker op het Jaarcongres Cultuurverandering >>>
Beluister de podcast met Jitske Kramer
Door: Redactie Boom Management
