De noodzaak tot inspirerend leiderschap

In een aantrekkende economie is de vraag naar talent enorm. Niet geheel verrassend woedt er een ware war on talent. Medewerkers hebben de organisaties voor het uitkiezen. Meer en meer gaan medewerkers staan voor datgene waarvan ze vinden dat ze er recht op hebben. Niet door in opstand te komen, maar door te kiezen voor werkgevers die in hun ogen wel goed voor ze zorgen. En ondanks de technologische revolutie is het succes van een organisatie nog steeds het resultaat van menselijk handelen.

Het blijkt echter dat de instituties die we met elkaar hebben gebouwd, de afgelopen decennia maar moeilijk in staat zijn gebleken om te zorgen voor bevlogen medewerkers. Hier ligt een grote uitdaging voor organisaties: het realiseren van een cultuur waar mensen willen zijn in plaats van waar ze moeten zijn. Uit onderzoek van Effectory onder 600.000 medewerkers blijkt dat slechts een derde van de Nederlandse professionals bevlogen is in hun werk. Omdat bevlogenheid van medewerkers bepalend is voor succes, ligt hier een grote uitdaging. Dat gaat niet zomaar; het vergt inspanning en bewuste keuzes. Organisaties stoppen veel tijd en geld in bijvoorbeeld marketing en sales, terwijl ze maar weinig bewust en structureel bezig zijn om de bevlogenheid van hun werknemers te verbeteren. Een gemiste kans.

Slechte recensie

Een Amerikaans advocatenkantoor kreeg vernietigende ‘recensies’ van oud-werknemers op Glassdoor (een soort Tripadvisor voor werkgevers). Een daarvan luidde: ‘Het is psychische marteling om hier te werken.’ In beginsel zou je twee dingen kunnen doen als dit over je advocatenkantoor wordt geschreven: of dit signaal ter harte nemen en mensgerichter gaan organiseren, of je doet alsof er niets aan de hand is. Dit advocatenkantoor koos voor optie drie: Glassdoor aanklagen, want dergelijke berichtgeving is schadelijk voor het kantoor. Als je optie drie een logische stap vindt, dan raad ik je aan het boek Organisatievibe weg te leggen. Vind je dit bespottelijk, lees dan door. Uiteraard was de aanklacht zonder succes. Dit laat zien dat er nog steeds organisaties zijn die denken dat ze vast kunnen blijven houden aan een manier van werken die medewerkers behandelt als werkpaarden. Aangezien alles steeds transparanter wordt, komt dit je vanzelf duur te staan.

Voorspellende jeugd

Cliché maar waar: de jeugd heeft de toekomst. In de nabije toekomst zal de helft van alle medewerkers bestaan uit millennials en Gen Z. Niemand weet precies wat de exacte behoeften zijn van deze nieuwe generaties, maar je kunt ervan uitgaan dat ze een totaal ander idee hebben van werk en werken. Dat beeld wordt ook onderstreept door tal van onderzoeken. Jonge medewerkers zijn – door de bank genomen – de minst betrokken medewerkers van een organisatie. Reden? Het werk is simpelweg niet wat ze ervan hadden verwacht. Jong talent groeit op in een wereld met onbegrensde mogelijkheden, in een wereld van gelijkheid en in een wereld waar je – onder andere door internet en social media – altijd en overal een bepalende rol kan spelen. Het gaat wat hen betreft niet om je ervaring, maar om de waarde die je realiseert. Eenmaal geland in een organisatie blijkt het er veelal anders aan toe te gaan, die gehoopte en beloofde droombaan ziet er toch net even wat anders uit. Ook de andere, oudere generaties zouden werk in heel veel aspecten liever anders georganiseerd zien. Maar omdat hun hele carrière zich altijd in dezelfde organisatievorm heeft voltrokken, voelt deze generatie minder de noodzaak om snel van baan te switchen of in opstand te komen. Dat millennials en Gen Z echter aangeven dat het systeem zoals dat nu nog in veel organisaties toegepast wordt niet voor hen werkt, heeft een voorspellende waarde: het gaat er echt anders uitzien.

De droombaan bestaat niet meer

Ik gooi er gewoon nog een cliché in: de enige constante is verandering. We weten niet hoe de toekomst eruit zal komen te zien, behalve dat deze anders zal zijn. Iedere baan of functie zal daarom ook mee veranderen of misschien zelfs verdwijnen. In die snel veranderende wereld is het voor de voortgang van een baan zinvol om te werken bij een organisatie die wendbaar is, die meebeweegt met de veranderende markt en daarop inspeelt. Een 100 procent baangarantie kan niet meer worden afgegeven – reden voor medewerkers en werkzoekenden om een toekomstgerichte keuze te maken en hun vizier te verschuiven van ‘geschikte functies’ naar ‘aantrekkelijke werkgevers’. Organisaties op hun beurt zullen meer dan ooit een cultuur moeten creëren waarin medewerkers centraal staan. Onlangs kreeg ik van iemand de vraag na een keynote of ik een droombaan heb. Gevoelsmatig is dat zo, maar ik was vooral ook benieuwd of dat voor de vrouw die deze vraag stelde, ook het geval was. Dat was, helaas, niet het geval. Hoe dat kwam? Door de werkgever. Ik ben daarover gaan nadenken en concludeerde dat alle organisaties die ik tegenkom tijdens mijn werkzaamheden en die in positieve zin opvallen qua successen en cultuur fans maken van hun eigen medewerkers. Deze medewerkers zitten vol energie, en het verloop en verzuim in die organisaties is bijzonder laag. Hoe doen ze dat? Niet door medewerkers droombanen te beloven, maar door de best mogelijke werkgever voor ze te zijn. Voor een medewerker zou de focus wat mij betreft ook niet moeten liggen op die ene droombaan: je vindt die toch niet of als je deze wel denkt te hebben gevonden, dan blijkt de realiteit vaak weerbarstiger. Een droombaan bestaat (in de toekomst) niet langer, die kan hooguit ontstaan. En dat is wel waar medewerkers én werkgevers naar moeten streven. Hoe kunnen we samen, stapje voor stapje, het werk zo gaan inrichten dat het gaat aanvoelen als die droombaan? Dat medewerkers werk mogen gaan doen dat aansluit bij wie ze zijn, en ook op de manier die het beste bij hen past? Nu is niet langer de baan of functie het uitgangspunt, maar de organisatie als werkgever. Een werkgever die ruimte biedt aan talenten om het werk naar eigen inzicht te doen en die luistert naar wat zij echt nodig hebben. Zo creëert een droomwerkgever op termijn wellicht toch nog een droombaan.

Medewerkers centraal

Steeds meer organisaties willen een cultuur waarin de medewerkers meer centraal komen te staan. Zakenman Richard Branson zei al: ‘Medewerkers komen op de eerste plaats, klanten op de tweede.’ In feite staan je medewerkers natuurlijk niet op één, je bent tenslotte geen dagopvang voor volwassenen. Maar dit typeert wel waar het de afgelopen decennia mis is gegaan. Te veel focus op de klant, op een hogere omzet – ten koste van de medewerkers. Het bestaansrecht van een organisatie is afhankelijk van de waarde die wordt gecreëerd voor haar klanten. Deze waarde komt tot stand in de interactie tussen medewerkers en klanten. Je bent als organisatie pas in staat om waarde te leveren aan klanten als de medewerkers goede prestaties leveren. Dat gebeurt veel eerder als zij goed in hun vel zitten en met plezier naar hun werk gaan. Branson voegt daaraan toe: ‘Er is geen perfecte formule voor een organisatiecultuur. Behandel je medewerkers simpelweg net zoals jij zelf graag behandeld wordt.’ In ons digitale tijdperk kan alles van je organisatie worden gekopieerd – en snel ook, veel sneller dan in het krantentijdperk. Het enige dat niet gekopieerd kan worden, zijn je mensen. Kortom, de mensen in een organisatie zijn je onderscheidend vermogen ten opzichte van je concurrentie. Dan rest de vraag: hoe haal je het beste uit je mensen? Dus: blijf je vechten tegen de opmars van goed werkgeverschap of pas je je aan en doe je mee? Bron: Organisatievibe, dat op de longlist staat voor de verkiezing van Managementboek van het Jaar. Door: Arjen Banach