Het FIFA-corruptieschandaal is een leermoment voor organisaties die corruptie willen aanpakken. Een systeembenadering werpt de meeste vruchten af, zegt prof. Gregory Unruh (Duurzame Innovatie, George Mason University).
Unruh gaat uit van een positivistische definitie van corruptie (empirisch, dus gebaseerd op waarneembare feiten) en benadert het vanuit het holistische systeemdenken.
Een georganiseerd en interdependent systeem is corrupt indien een deel van het systeem plichten en verantwoordelijkheden niet uitvoert zoals aanvankelijk beoogd of ze uitvoert op onjuiste wijze waardoor schade ontstaat aan het beoogde doel van het hele systeem.
Een brug bijvoorbeeld is een interdependent systeem met onderdelen die van elkaar afhankelijk zijn, dat naar behoren en met een voorop gesteld doel kan functioneren mits het onbeschadigd en compleet is. Want er hoeft maar één onderdeel niet goed te functioneren (een steunbalk, die verroest en verzwakt is) en de hele brug kan instorten.
Bovendien geldt dat een brug onderdeel is van een groter netwerk van wegen, tunnels en tolsystemen, waaruit transportsystemen bestaan. Ook deze systemen ondervinden dan schade.
Een organisatie of nationale economie kunnen we ook zien als een georganiseerd, interdependent systeem, zij het dat de ‘delen’ niet mechanish zijn, maar bestaan uit menselijke besluitvormers.
FIFA’s doelstellingen
Laten we nu gebruikmakend van deze definitie kijken naar de Féderation Internationale de Football Association (FIFA). FiFA verklaart dat haar doel is om ‘het voetbal overal en voor iedereen te ontwikkelen’. Dat betekent dat als de organisatie functioneert zoals beoogd alle stakeholders (inclusief fans, spelers, clubs en gemeenschappen) daarvan zouden moeten kunnen profiteren.
In plaats daarvan zien we FIFA-officials die zichzelf verrijken, wat sterk afbreuk doet aan de prestaties van de organisatie als geheel (door steekpenningen ontstaan suboptimale allocaties van hulpbronnen), uiteindelijk resulterend in enorme reputatieschade.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid
Uitgaande van de systeembenadering van corruptie valt ook te begrijpen dat met maatschappelijke verantwoordelijk handelen organisaties kunnen voorkomen dat ze het grotere sociale systeem waarin ze zijn ingebed, kunnen corrumperen.
De gang van zaken in Brazilië is illustratief. Nergens ter wereld is het aantal doden ten gevolge van voetbalgeweld in stadions zo groot als in dit voetbalgekke land. De overheid had hiervoor als oplossing een alcoholverbod op speeldagen bedacht. Voor FIFA, organisator van het WK in 2014, was dit onacceptabel – sponsor Budweiser protesteerde het hardst – en de Braziliaanse overheid bond in. Deze actie van FIFA diende alleen het eigenbelang en dat van bierbrouwer Budweiser, maar niet het welzijn van de burgers.
Waarom systeemdenken?
We kunnen stellen dat het systeemdenken managers dwingt ook acht te slaan op de meer omvattender, systemische implicaties van de wijze waarop kortzichtige, kortetermijnbelangen worden nagestreefd. Dat garandeert natuurlijk niet dat ze zullen handelen in het belang van de grotere systemen waarin ze opereren, maar het geeft ze op z’n minst een daarvoor geschikte mindset.
Bron: sloanreview.mit.edu  (To Red-Card Corruption, You Have to Know What a Foul is)
Leestip
Professionele ethiek – Morele besluitvorming in organisaties
