Beste Leike, We schrijven -ieder vanuit ons eigen huis- samen aan een artikel over ONMACHT, om ons boek dat begin april uitkomt onder de aandacht te brengen. Voor ons is onmacht een actueel thema. Onmacht in een periode waarin sprake is van het einde van een tijdperk, terwijl nog niet duidelijk is wat erna komt. De onmacht die dit geschuif van tektonische platen onder ons oplevert.
Het neoliberalisme dat heeft geleid tot beleidsegoïsme. Het vulgair geworden postmodernisme dat ertoe heeft geleid dat iedereen zijn eigen waarheid mag hebben, ook als je bijvoorbeeld president ergens bent. De globalisering die zoveel afhankelijkheden heeft gecreëerd dat we allemaal zijn ingesponnen in een web waar je geen vat op hebt. De digitalisering die veel moois bracht, maar ook bedreigend is voor onze privacy. Multinationals die soms meer geld en macht hebben dan staten. En in dat alles de individualisering die ons steeds meer alleen op deze complexe wereld zet. In die wereld vormen organisaties kristallisaties die dit mogelijk maken en in stand houden. Maar het zijn ook de plaatsen waarin zichtbaar wordt hoe we vastlopen in al die neveneffecten. En toen kwam Corona. We zitten nog midden in het oog van deze orkaan, we snappen nog niet voor 10% wat er gaande is. We hebben eigenlijk geen idee van de consequenties, we komen niet verder dan het verzinnen van tactische scenario’s om de ergste ziektepiek af te vlakken. We pompen honderden miljarden in de economie in de hoop dat daar iets van overeind te houden is. Beheerste paniek. Dat doen we knap èn het is ongemakkelijk onzeker. In die hogedrukpan zie je knappe innovaties ontstaan. Het OLVG-ziekenhuis ontwikkelde bijvoorbeeld een app waarin je zelf symptomen kunt indiceren. In het ziekenhuis kunnen ze daarmee -op afstand- zien of er reden is iets te doen. Ongetwijfeld lezen ze je input daar af met behulp van slimme algoritmes waarin je alleen naar boven piept als er echte urgentie ontstaat. Hoe slim is dat? Je hebt niet alleen een systeem voor triage, je vermijdt nodeloos contact tussen zorgverleners en patiënten en onderling, maar je bouwt ook snel en makkelijk epidemiologische kennis op. Dit soort nieuwe slimme oplossingen die onder de druk van nieuwe onmogelijkheden ontstaan; ik vind het heel interessant. Mag ik een kleine toekomstspeculatie doen? Het schijnt wel ongeveer wetmatig te zijn dat een crisis ook altijd blijvende gevolgen heeft. Wat we nu ook zien, is dat overheden weer in charge komen. Zij pakken het leiderschap op dat nodig is, zij nemen maatregelen, zij laten wetten weer krachtiger zijn dan de macht van de markt of het geld. Dat terugpakken van positie (ik vind het fijn) zou wel eens kunnen blijven. Dat we afscheid nemen van het ‘weg met ons’-achtige gedrag van overheden sinds die neoliberale revolutie. Dat het neoliberalisme niet langzaam opdroogt, verkruimeld, obsoleet raakt, terugkrabbelt…, nee, dat we er gewoon mee stoppen omdat democratie vraagt om een staat die sterker is dan de markt. Dat we de planeet beschermen tegen de rupsjes Nooitgenoeg. Dat corona ons op een of andere manier helpt om de democratie te versterken. En dat we meer vat krijgen op onze toekomst. Ik word er sentimenteel van. Groet, Jaap Leike van Oss en Jaap van ’t Hek schreven samen veel boeken over verandermanagement en veranderkunde. Daarnaast schrijven ze elkaar brieven. Hun nieuwe boek komt bijna uit: Onmacht >>>
