De circulaire economie: hoewel dit begrip niet nieuw is, hoor je het de laatste maanden steeds vaker. Maar wat is het nu exact? En wat kan de logistieke sector ermee? Olie, metaal, maar ook tantalum en tungsten. De grondstoffen voor onze industrie worden steeds schaarser – en dus duurder. Tegelijkertijd merken we dat we met ons huidige (‘lineaire’) economische model het milieu op onze planeet aan het uitputten zijn. De combinatie van deze twee trends maakt dat we toe zijn aan een ander systeem van produceren en consumeren. Aan een ‘circulaire economie’.
In een circulaire economie gaan we namelijk veel zorgvuldiger om met grondstoffen en natuurlijke systemen. Door producten en diensten anders te ontwerpen, zorgen we ervoor dat materialen hun waarde behouden en opnieuw gebruikt kunnen worden. Oók nadat de economische levensduur van onze mobiele telefoon, koelkast of auto erop zit. Dat gaat veel verder dan alleen recycling (waarbij materialen weliswaar opnieuw worden gebruikt, maar toch minder waard zijn dan eerst.) Of zuinig omspringen met energie en grondstoffen (‘eco-efficiëntie’), hoe nuttig ook.
Waardevernietiging voorkomen
Met hoogwaardig hergebruiken van producten en componenten, kunnen we waardevernietiging voorkomen. Sterker nog: we voegen juist waarde toe aan onze bedrijfsprocessen! Het gerenommeerde adviesbureau McKinsey heeft in haar rapport ‘Towards a Circular Economy’ becijferd dat we in Europa in potentie tussen de $380 en $630 miljard per jaar aan extra waarde kunnen creëren, wanneer we de omslag maken naar een circulaire economie.
Wasmachine
Neem nu een alledaags product als een wasmachine. Op dit moment belandt een wasmachine aan het einde van haar levensduur via het grofvuil in de recyclingketen. Daar wordt een groot deel van de onderdelen en materialen eruit gehaald voor hergebruik. Hiertoe wordt de machine volledig gesloopt. Het materiaal wordt teruggebracht tot grondstoffen, die vervolgens weer helemaal vooraan de productieketen in komen. Zou de machine echter in haar geheel teruggaan naar de fabrikant, dan kan die de machine met een software update en een herstelde behuizing opnieuw (onder garantie) op de markt kunnen brengen. Ook zou de producent bepaalde onderdelen, zoals trommel en ombouw, kunnen opwaarderen en inbrengen in nieuwe wasmachines. Dát biedt een nieuw perspectief op toegevoegde waarde!
Uiteraard zijn er nog andere stappen die dit proces verder kunnen brengen. Zo is het zinvol om bij het ontwerp van een product al rekening te gaan houden met de behoefte om product(onderdelen) opnieuw in te zetten. Materiaalkeuzes en vooral verbindingen zullen we opnieuw moeten afwegen. Vastschroeven kan dan bijvoorbeeld slimmer zijn dan verlijmen.
Vernieuwende leaseconcepten
Ook andere businessmodellen, zoals vernieuwende leaseconcepten, zijn interessant. Waarom zou je een product kopen indien je dat eigenlijk alleen gebruiken? Waarom een wasmachine kopen als je eigenlijk alleen wilt wassen? Je koopt immers ook geen treinstoel als je naar Utrecht CS rijdt. Door een servicerelatie aan te gaan met de fabrikant of de leverancier, krijgt de retailer of producent meer grip op zijn – inmiddels in waarde gestegen – product(onderdelen) en grondstoffen. Maar hij creëert op die manier óók klantloyaliteit!
Re-entry managers
Dit soort ontwikkelingen vinden momenteel in steeds meer sectoren en branches plaats. MVO Nederland heeft daarom bijvoorbeeld een ‘Community of Practice‘ opgezet met koplopers uit het bedrijfsleven. Samen ontwikkelen zij nieuwe kennis op dit terrein, versnellen business cases en ondersteunen (cross)sectorale partnerships .
De circulaire economie biedt ook interessante perspectieven voor de logistieke sector. Zodra goederen geen afval meer zijn, maar gebruikte producten die via ‘reversed logistics’ gewoon weer teruggaan de keten in, openen zich voor de logistieke sector nieuwe deuren. Er zijn inmiddels al bedrijven die ‘re-entry managers’ aangesteld hebben, verantwoordelijk voor het terugvoeren van producten.
In een tijd van afnemende volumes van goederen die de waardeketen in gaan, kan het dus zeer de moeite waard zijn om als logistieke partij nu juist ook de kansen van goederen die uit de waardeketen komen te gaan onderzoeken. De circulaire economie komt eraan, plukt u daar straks ook de vruchten van?
Bron: Michel Schuurman, MVO Nederland.
