Slimmeriken of dominante leiders verzinnen wat er moet veranderen en gaan dat vervolgens verkopen of opleggen aan de rest van de organisatie. Een kansloze missie, betoogt organisatieadviseur prof. dr. André Wierdsma.
Als er maar een nieuwe leider komt, dan gaat het allemaal goed komen. Als er maar een nieuw systeem komt, dan zijn de problemen zo opgelost. André Wierdsma gruwelt ervan. ‘Als…dan maakt me altijd zenuwachtig. De meeste veranderstrategieën zijn dominant maar werken uiteindelijk niet. Als je mensen in een organisatie iets oplegt, is de kans niet zo groot dat ze willen veranderen, betrokken zullen zijn of commitment aangaan. Terwijl we tegenwoordig juist dat soort mensen in organisaties nodig hebben.’ Wierdsma houdt al jaren een pleidooi voor co-creatie. Samen problemen diagnosticeren en samen de problemen oplossen. De maakbaarheid van organisaties door managers is zeer beperkt vindt hij. ‘Dan komt er weer een nieuwe manager die het op dezelfde manier op denkt te lossen zoals hij dat bij zijn vorige klus deed. De echte oplossing zit in redelijk overleg.’
Betrekken
Je moet mensen betrekken in een vraagstuk, vragen wat er speelt en wat de beste verandermogelijkheid is. Autonomie van het individu dus, maar dat moet volgens Wierdsma ook weer niet doorslaan. ‘Er is altijd een begrenzing door het systeem. Iedereen heeft autonomie, dus je hebt altijd met elkaar te maken. We hebben het dus altijd over tijdelijk werkbare overeenstemming. Als we het eens zijn over die tijdelijke afspraken, kunnen we veranderingen wel daadwerkelijk doorvoeren.’
Tip: André Wierdsma is een van de sprekers op het vijfde Jaarcongres Verandermanagement op dinsdag 1 december in Burgers’ Zoo Arnhem.
Respect
Wierdsma pleit ook voor respect met het verleden. Organisaties moeten koesteren wat er is opgebouwd en vandaaruit verbeteringen door gaan voeren. Het lastige is alleen dat het in organisaties vaak over relaties gaat, en die zijn ingewikkelder te beïnvloeden dan het individu. Wierdsma: ‘Vergelijk het met een feestje. Gezelligheid kun je niet afdwingen. Je kunt wel de condities scheppen dat de kans groot wordt dat het gezellig wordt. Zo heeft het ook geen zin om van bovenaf veranderingen op te leggen. Dat maakbaarheidsdenken is een illusie. Het gaat erom dat we samen veranderen. Co-creëren dus.’ Hij adviseert nieuwe leiders om zich eerst eens te verdiepen in wat er goed gaat in een organisatie en waar men trots op is. Dat is een voedingsbodem om verder te gaan. Binnenkomen en de oplossing wel even te verkopen, werkt zelden. Wierdsma: ‘Je moet issues proberen te doorgronden. Vraag mensen eens met ideeën te komen hoe het anders kan. Zet lastige zaken eens op de agenda en bespreek ze met het collectief. Het gaat niet om beslissingen nemen maar om relaties onderhouden.’
Interview: Ronald Buitenhuis.
