Niet alleen organisaties, maar ook personen hebben waarden. Waardencongruentie verwijst naar de gelijkenis tussen de waarden van een individu en zijn perspectief op de project- of organisatiewaarden. Vele auteurs, waaronder Mathieu Weggeman, spreken dan van shared values: het overlappende gebied van persoonlijke en organisatiewaarden. Het is belangrijk om deze gedeelde waarden te kennen, omdat professionals met gedeelde waarden meer tevreden zijn met hun werk, zich makkelijker identificeren met de projectdoelen en zich meer verbinden aan de projectorganisatie. Choi en Price (2005) toonden een significant verband aan tussen persoonlijke waarden en waarden van de directe werkomgeving. Hoe groter de congruentie tussen deze twee sets waarden, des te sterker het commitment aan het project.
Hoewel het streven naar gedeelde waarden een belangrijke praktische overweging moet blijven, kun je de potentiële voordelen van gedeelde waarden ook krijgen door interventies die direct invloed hebben op de belangrijkste mechanismen ervan. De mechanismen van waardencongruentie zijn open communicatie, vertrouwen, voorspelbaarheid en aantrekkingskracht tussen projectleden. Dus door het prikkelen van open communicatie, vertrouwen etcetera, krijg je ook een commitment aan het project.
Het expliciteren van waarden
Voor het behalen van de strategische doelen van de organisatie moeten de organisatiewaarden op alle niveaus in de organisatie beleefd worden, dus ook op projectniveau. Professionals accepteren managementbeslissingen eerder wanneer zij bij de totstandkoming ervan betrokken zijn, omdat betrokkenheid het gevoel van verantwoordelijkheid en eigenaarschap geeft. Daarom heeft een participatieve manier van het expliciteren van de projectwaarden de voorkeur. Hierbij is een belangrijke vraag: wie participeert? ‘De invloed en betrokkenheid van het topmanagement dient (…) substantieel te zijn’, stelt Mathieu Weggeman (2007).
Als professionals niet achter de projectwaarden staan, is er geen sprake van verankering en kan het project wegdrijven van de organisatie. Om goed te blijven aansluiten bij de aanleiding van het project (het hogere doel) moet de opdrachtgever invloed kunnen uitoefenen en betrokkenheid kunnen tonen. Het gevoel van verantwoordelijkheid en eigenaarschap moet niet alleen bij de opdrachtgever, maar ook bij de projectleider en de projectwerkers bestaan. Ook zij zijn participant.
Tot slot is het zinvol om andere betrokkenen, van wie de invloed van belang is voor het succesvol volbrengen van het project, te beschouwen als participant. Resumerend betekent dit dat het expliciteren van projectwaarden gebeurt met betrokkenheid van opdrachtgever, topmanagement, projectleider, potentiële gebruikers, projectwerkers en invloedrijke belanghebbenden.
Hoe doe je dat?
Een eerste aspect van het verhogen van het gedeelde waardengebied is het expliciteren van projectwaarden. Dat kan in diverse werkvormen plaatsvinden: via een eenmalige of meerdere werkconferenties, een top-down benadering met gestructureerde interviews, een Delphi-methode enzovoort. Maar ook via meer creatieve (spel)vormen, ‘serious gaming’, kaartspelen, via simulaties of indirect via bijvoorbeeld het maken van een bedrijfsfilm. De genoemde werkvormen variëren in hoeveelheid inspanning, tijd, investering en intensiteit. Dit kunnen factoren zijn die bepalend zijn in de keuze voor de meest geschikte werkvorm.
Een tweede aspect van het expliciteren van het gedeelde waardengebied is het verhelderen van persoonlijke waarden. Ook hiervoor zijn tal van werkvormen beschikbaar, zoals vragenlijsten, coachingsgesprekken en kaartspellen. Elke werkvorm is goed, zolang het maar aanzet tot een dialoog over organisatie- en persoonlijke waarden.
Bron: Value-based Project Management
Door: Nicoline Mulder
