De termen ‘professional’, ‘professionaliteit’ of ‘professioneel zijn’, gaan alle drie over het zichtbaar willen leveren van kwaliteit. Dat geldt zeker ook voor u als kwaliteitskundige. Maar wat is nu precies een ‘professional’?
In ‘Je binnenste buiten, Over professionele identiteit in organisaties’, proberen Manon Ruijters en collega’s antwoord te geven op die vraag. Zij onderzoekt 6 kenmerken van de professional.
1. Commitment om te handelen in het belang van de individuele cliënten in het bijzonder, als ook van het welzijn van de maatschappij in het algemeen
Het zijn van professional draait in eerste instantie om dienstverlening. De overeenkomst die door de professional (oorspronkelijk) gesloten wordt met de gemeenschap, is het commitment om verantwoord, onbaatzuchtig en wijs te handelen (binnen de eigen professie). In ruil daarvoor biedt de gemeenschap de gelegenheid in levensonderhoud te voorzien, te studeren en het beroep uit te oefenen.
In de praktijk komt dit punt van nadruk op dienstverlening en belang van de klant, in discussies wat wel of niet een professional is, niet vaak ter sprake. Terwijl zich toch vragen aandienen als: hoe vaak het belang van de klant te balanceren met de richting die de organisatie gekozen heeft?
2. Ontwikkeld vermogen om op een integere manier beslissingen te nemen, in situaties die zowel wat betreft techniek als ethiek onzeker zijn
Integriteit in het handelen hangt samen met het dienstverlenende karakter van het zijn van professional. De dilemma’s die de professional tegenkomt in de uitoefening van zijn vak zijn andere dan van een vakman. Veel vraagstukken van de professional zijn uniek; oplossingen zijn vaak niet te meten of controleren op kwaliteit.
Veel vraagstukken van de professional zijn uniek; oplossingen zijn vaak niet te meten of controleren op kwaliteit.
Gardner en Shulman (2005) leggen nadruk op het leerproces. Naarmate dynamiek en complexiteit in de wereld toenemen, wordt de druk op het maken van integere beslissingen steeds groter en neemt ook het belang van het bijbehorende leerproces toe.
3. Samenhangend geheel aan theorie en specialistische kennis, met eigen principes voor groei en reorganisatie
Als er één stabiel kenmerk van professionals te vinden is, dan is het wel hun vermogen om vertalingen en verbindingen te maken tussen theorie (formele kennis) en praktijk. De kennis die in de praktijk van waarde is, is een andere dan de kennis die wetenschap of kenniscentra presenteren.
Kennis heeft dragers of vertalers nodig. Het zijn van professional betekent dat je zelf de vertaler bent.
Kennis heeft dragers of vertalers nodig. Het zijn van professional betekent dat je zelf de vertaler bent. Gericht zoeken naar formele kennis kan niet vermeden worden en is juist onderdeel van een optimale beroepsuitoefening. De manier waarop kennis zich vermeerdert en verspreidt, moet passen bij deze tijd.
4. Specialistische set van professionele vaardigheden, praktijken en gedragingen, uniek voor de professie
Het gaat hier om eigen activiteiten die een succesvolle praktijk definiëren. 80 procent van al het leren doet zich in de praktijk voor. Gardner en Shulman noemen het de technische skills, van analyse, argumentatie, behandeling, ritueel, overleg, diagnose, actie en interactie die zo kenmerkend zijn voor een professie.
5. Georganiseerde aanpak voor het leren van ervaring, zowel individueel als collectief, met het oog op de ontwikkeling van nieuwe kennis gelinkt aan de praktijk
Al het voorgaande leidt tot dit punt. Je hebt elkaar nodig om te groeien in je vak, om nieuwe inzichten op te doen. Velen zoeken dit in formele training, maar ook zelfregulatie, samenwerking, socialisatie en supervisie zijn belangrijk.
Je hebt elkaar nodig om te groeien in je vak, om nieuwe inzichten op te doen.
Ook de professie zelf moet in ontwikkeling blijven, zoals reorganisatie van kennis en over het opdoen van nieuwe inzichten en deze toevoegen aan de professie. Daarin ligt de kern van dit vijfde punt: het ontwikkelen van vak en vakgenoten.
6. Ontwikkeling van een professionele gemeenschap die verantwoordelijk is voor het overzien en monitoren van kwaliteit, zowel in de praktijk als in de initiële opleiding
In de voorgaande vijf kenmerken vinden we verwijzingen naar collectiviteit. De professionele gemeenschap is weliswaar een herkenbaar en centraal punt waar alle ontwikkelingen, opvattingen en mores samenkomen, maar kenmerkt dat nu de professional? Of is het een automatisch gevolg en een integraal onderdeel van het zijn van professional?
Zit de kern van deze community niet in het proces van leren en ontwikkelen, waarbij de anderen nodig zijn voor eigen reflectie?
Wat is een professional?
Een professional is iemand die ervoor kiest en zich erop toelegt om, met behulp van specialistische kennis en ervaring, klanten op een competente en integere manier steeds beter van dienst te zijn. Daarbij maakt hij gebruik van en draagt hij actief bij aan een community van medeprofessionals die het vak bij voortduring ontwikkelen (Ruijters & Simons, 2014).
Herkent u zich in de 6 kenmerken van de professional?
Wat betekenen de 6 kenmerken als we kijken naar de discussie over het vak kwaliteitskunde?
Deel uw mening in het veld hieronder!
Bron: Je binnenste buiten, Over professionele identiteit in organisaties’, Manon Ruijters (red) en collega’s pag 78-85.
