Het is goed je te realiseren dat niet iedereen die op een leidinggevende positie zit, ook een goede leider is. Organisaties vinden het nogal lastig om goede leiders van slechte te onderscheiden, gezien verschillend onderzoek. En dat heeft desastreuse gevolgen. Uit promotieonderzoek van Stacey Sanders (Rijksuniversiteit Groningen) blijkt dat één op de negen werknemers in Nederland te maken heeft met een leidinggevende die zich onbehoorlijk gedraagt tegenover het personeel. De financiële kosten die hieruit voortvloeien, bijvoorbeeld ziekteverzuim, zijn enorm. In de VS gaat het om meer dan 20 miljard dollar per jaar. In 2015 werden de kosten van slecht leiderschap in Nederland op 1.8 miljard euro per jaar geraamd.
Testen
Bestaan er manieren om relatief eenvoudig te testen of iemand over leidinggevende capaciteiten beschikt. Het antwoord is Ja! Er zijn tal van diagnostische testen, evaluaties, profielen en assessments, die inzicht geven in leidinggevende capaciteiten, of juist het gebrek daaraan. Echter, simpel en snel testen is niet per se hetzelfde als effectief. Maar we laten de testen even voor wat ze zijn.
Wanneer organisaties het lastig vinden leiders te identificeren is er niet zozeer een test probleem, maar eerder een leiderschapsprobleem. “There is no success without a successor”, aldus Peter Drucker. Immers, een van de belangrijkste verantwoordelijkheden van leiderschap is het creëren van meer en betere leiders. Mocht je toch liever testen, ga je gang. Testen genoeg. Maar het is wellicht net zo handig om op de volgende 15 symptomen te letten. Begrijpen de (toekomstige)leiders in je organisatie deze niet, dan is mijn advies ze niet te testen en zeker niet in beschouwing te nemen voor promotie. Je kunt ze beter een training of coaching traject aanbieden of afscheid van ze nemen.
15 symptomen om slecht leiderschap te herkennen
1. Geen visie
Leiders die “het” niet zien, zullen het nooit vinden: Leiders zonder visie zullen falen. Zonder visie zijn leiders niet in staat teams te inspireren en motiveren. Prestaties en duurzame waarde creëren zal een probleem zijn. Een tunnelvisie, wispelturige visie of zelfs geen visie maakt dat leiders falen. Het is de taak van een leider om zijn* team af te stemmen op een duidelijke en haalbare visie. Dat gaat niet gebeuren wanneer een blinde andere blinden leidt.
2. Geen moreel kompas
Leiders zonder moreel kompas: Een leider die karakter of integriteit mist zal vroeg of laat sneuvelen. Het maakt niet uit hoe intelligent, overtuigend of gewiekst iemand is. Als een leider neigt zijn onethisch gedrag te rationaliseren, valt hij vroeg of laat ten prooi aan zijn eigen ondergang. Visie zonder ethiek is een slechte formule voor succes.
Intelligentie en energie zonder integriteit is dodelijk! Wanneer je iemand aanneemt zonder integriteit kun je maar beter hopen dat hij dom en lui is.
Warren Buffet
3. Geen resultaten
Onvoldoende resultaat: Slecht leiderschap is het meest duidelijk zichtbaar in slechte prestaties.
Niemand is perfect, maar leiders die consequent falen, zijn geen leiders. Daar moet je iets aan doen!
Resultaten uit het verleden zijn geen garantie voor de toekomst, maar een langdurig track-record van successen moet ook niet worden onderschat. Iemand die consistent succesvol was heeft meer kans op succes in de toekomst dan iemand die dat verleden niet heeft. Realiseer je dus dat nog niet bewezen leiderschap een zeker risico met zich meebrengt! Slimme bedrijven herkennen potentieel, maar belonen ook gerealiseerde prestaties.
4. Geen nieuwsgierigheid
Ik ben de slimste: De beste leiders zijn zich er altijd van bewust hoeveel ze niet weten. Ze hoeven niet de slimste persoon in de vergadering te zijn. Ze hebben het onverzettelijke verlangen om van anderen te leren. Leiders die niet groeien, kunnen geen groeiende onderneming leiden. Een van de kenmerken van grote leiders is hun grenzeloze nieuwsgierigheid. Als een leider niet extreem nieuwsgierig is naar elk aspect van zijn organisatie liggen er enorme problemen aan de horizon.
5. Geen communicatie
Slechte communicatie: Wanneer leiders in de war raken door degenen die het niet begrijpen is er zowel een leiderschap- als een communicatieprobleem. Leiders met slechte communicatieve vaardigheden zijn geen lang leven beschoren. Goede leiders kunnen effectief communiceren. Het zijn actieve luisteraars, creatieve denkers en ze weten wanneer ze een beslissing moeten nemen.
6. Geen teamspeler
Niemand is belangrijker dan het team: Als een leider het begrip “dienen” niet begrijpt, zal hij nooit het vertrouwen en loyaliteit krijgen van degenen die hij leidt. Elke leider is slechts zo goed als het team hem toestaat te leiden. Een overdosis ego, trots en arrogantie vertegenwoordigen geen positieve leiderschapskenmerken. Echte leiders zijn bescheiden en zorgen ervoor dat anderen kunnen schitteren.
7. Geen liefde
Houd van je mensen: Hoewel liefde en leiderschap woorden zijn die je niet vaak in dezelfde zin tegenkomt, kan ik je verzekeren dat er zelden groot leiderschap heeft bestaan zonder liefde. Wanneer je mislukte leiders als groep onderzoekt, zul je ontdekken dat een gebrek aan liefde tenminste heeft bijgedragen aan mislukking, zo niet de hoofdoorzaak was. Empathie, bescheidenheid en vriendelijkheid zijn tekenen van leiderschapskracht, geen zwakte.
Of leiders gevolgd worden hangt van 2 zaken af: Hoe competent ben je en hoe warm ben je? Moreel gezag begint bij de relatie. First connect, then lead.
Jesse Segers
8. Geen flexibiliteit
Eén stijl van leidinggeven: De beste leiders zijn vloeiend en flexibel in hun aanpak. Ze begrijpen de kracht en noodzaak van contextueel leiderschap. “My way or the highway”-leiderschapsstijlen passen niet goed in de wereld van vandaag. Ze resulteren in een angstcultuur en uiteindelijk in een niet-productieve organisatie. Alleen die leiders die hun methoden snel herkennen en aanpassen aan de huidige situatie, zullen op de lange termijn succesvol zijn. Denk in termen van delen in plaats van bezit, in vertrouwen in plaats van controleren en samenwerken in plaats van dicteren.
9. Geen focus
Gebrek aan focus: Leiderschap gaat ook over prioriteren. Leiders die focus en aandacht voor detail missen en hun mensen niet op de juiste wijze inzetten zullen uiteindelijk niet overleven. Niet doelgerichte en niet gefocuste leiders zullen falen en daarmee (helaas) ook hun team. Niet gefocuste leiders geven het verkeerde voorbeeld en houden te veel ballen in de lucht. Intenties moet op één lijn staan met resultaten, pas dan kun je over doelmatig leiderschap praten.
10. Geen vooruitgang
Stilstand is achteruitgang: De beste organisaties verslaan hun concurrenten met de blik op de toekomst en de beste leiders begrijpen hoe je daar moet komen. Leiders die tevreden zijn met de huidige situatie of die meer bezig zijn met vandaag dan morgen, gaan het op de lange termijn niet maken. De beste leiders zijn gefocust op het in goede banen leiden van veranderingen en innovaties waarmee zij hun organisaties fris, dynamisch en groeiend houden. Uiteindelijk zijn leiders die stil staan gedoemd te falen.
11. Geen aandacht
Geen aandacht voor de klant: Leiders die niet zijn afgestemd op de behoeften van de markt zullen falen. Als jij niet voor je klanten zorgt, zal iemand anders dat graag doen. Succesvolle leiders richten zich op de consumentenbeleving, wat weer leidt tot tevredenheid en loyaliteit. De beste leiders vinden manieren om de consument consequent te betrekken en op te nemen in hun innovatie- en planningsinitiatieven. Als je je klantenbestand negeert, slecht behandelt of anderszins niet waardeert, zijn je dagen als leider geteld.
12. Geen investering
Investeer in je mensen: Leiders die niet investeren in degenen die ze leiden, zullen mislukken.
De beste leiders ondersteunen hun team, bouwen aan hun team, begeleiden en coachen hun team en geven echt om hun team. Een leider die niet in zijn team investeert, heeft geen team, althans geen effectief team. Een directeur tegen de HR-manager: “maar wat als we investeren in onze mensen en ze gaan daarna weg?” De HR-manager: “wat als we het niet doen en ze blijven.”
13. Geen verantwoordelijkheid
Verantwoordelijkheid nemen: Echte leiders nemen verantwoordelijkheid. Ze geven nooit anderen de schuld en claimen geen eer voor het succes van hun team. Ze aanvaarden altijd de verantwoordelijkheid voor mislukkingen. Bovenal zijn leiders verantwoording verschuldigd aan hun team. Leiders die geen verantwoording verschuldigd zijn aan hun mensen, zullen uiteindelijk door hun mensen verantwoordelijk worden gehouden.
14. Geen gevoel voor cultuur
Het is de cultuur, eikel: Cultuur doet ertoe. Als je dat uit het oog verliest dan zullen veel inspanningen met betrekking tot nieuwe initiatieven niet functioneel zijn, als ze al niet helemaal verloren gaan. Creëer de bedrijfscultuur “by design”. De eerste stap naar een integere bedrijfscultuur houdt in dat je heel erg voorzichtig bent wie je toelaat tot je bedrijf. Mensen, hun karaktertrekken, gedrag, houding en werkethiek (of het gebrek daaraan) zijn besmettelijk. Dat kan zowel positief of negatief zijn, de keus is aan jou. Het oude gezegde “talent kweekt talent” is absoluut waar, en talent dat zich op één lijn stelt met de bedrijfscultuur zal beter presteren dan talent dat dit niet doet.
Het is de cultuur, en niet zozeer de gedragscode, die bepaalt hoe een organisatie zich gedraagt.
Warren Buffet
15. Geen moed
Wees moedig: Leiderschap zonder moed is een farce. En het gaat daarbij niet om arrogantie of bravoure, maar om echte moed. Er is moed nodig om nieuwe dingen te ondernemen, de status quo uit te dagen. Nieuwe kansen te zoeken, je verliezen te beperken. Moeilijke beslissingen te nemen, te luisteren in plaats van te spreken. Je fouten toe te geven, de fouten van anderen te vergeven. Niet toe te staan dat falen je geest tempert, staan voor degenen die niet in staat zijn om voor zichzelf op te komen en trouw te blijven aan je kernwaarden. Je kunt geen van deze dingen zonder moed. Moed is de overtuigingskracht om het juiste te doen, juist als het makkelijker lijkt om alleen de dingen goed te doen.
Tot slot: het leiderschap
De moraal van dit verhaal over de symptomen van slecht leiderschap is dat leiders eerlijk moeten zijn, een bewezen staat van dienst hebben op het gebied van succes, uitstekende communicatoren zijn, de nadruk leggen op het dienen van degenen die ze leiden, een vloeiende benadering hebben, focus hebben en een voorkeur voor actie.
Als je huidige en/of toekomstige leiders deze eigenschappen niet bezitten, staat je een moeilijke weg te wachten.
Welke van deze eigenschappen vallen jou op? Zijn er nog andere tekenen van ineffectieve leiders die het vermelden waard zijn? Laat een reactie achter en deel je inzichten met anderen.
Dit artikel is geïnspireerd op een publicatie van Mike Myatt, CEO van N2Growth. Het bronmateriaal kun je hier vinden.
*In de tekst wordt voor de leesbaarheid gebruik gemaakt van hij en zijn, uiteraard kun je hier ook zij en haar lezen.
Door: Rijk Binnekamp
Rijk Binnekamp is zo’n 20 jaar actief geweest op gebied van training, coaching en leiderschapsontwikkeling, heeft nog immer een bovengemiddelde interesse in leiderschap en alle aspecten die daar mee samenhangen. Zijn ideeën en gedachten vertrouwt hij regelmatig toe aan papier.
