De invloed die organisatiedeskundige Frederick Taylor heeft gehad is zo groot, dat bedrijven en organisaties nog steeds niet loskomen van zijn ideeën die toch al meer dan 100 jaar oud zijn. We beginnen op dezelfde tijd, voeren deelprocessen uit binnen afdelingen die ook naar suborganisatiedeel zijn gevormd. Want de online marketeer zit op de afdeling marketing, de salesmanager op de afdeling sales, het hoofd opleidingen op de afdeling HRM, de monteur op de afdeling Direct service en de telefonische service zit op de servicedesk die onderdeel is van het klantcontactcentrum.
En alles wat we doen, is meetbaar en voorgeschreven. De marketeer moet zoveel acties uitzetten met die resultaten, de salesmanager moet elk jaar 10 procent meer verkopen, het hoofd opleidingen moet zorgen dat medewerkers hun opleiding kunnen volgen (maar het mag niet te veel kosten), de monteur moet de accu binnen 23 minuten vervangen hebben, en de servicetelefoontjes moeten binnen 4 minuten zijn afgehandeld. En als we dat allemaal goed doen, krijgen we een bonus. Taylorisme in een notendop.
91 procent denkt dat het leuker kan
Zo doen we dat nu eenmaal. Al jaren. Een topmodel dus, zou je zeggen. Maar de waarheid is weerbarstiger. Dat merk je al op verjaardagen. De hoeveelheid mensen die wat te zeuren heeft over hun baan, hun werk, is enorm. En zeuren over het werk schept een band, omdat zo’n beetje iedereen het niet zo goed naar de zin heeft op het werk. Onderzoeksbureau Gallop onderzocht dat in Nederlands slechts 9 procent van de werknemers enthousiast is over hun baan. Dat betekent dat 91 procent van de mensen het niet naar hun zin heeft, of in ieder geval denkt dat werk leuker zou kunnen zijn.
Veel banen worden te veel gereguleerd en bij veel banen wordt vergeten waar het ook al weer echt om draaide. Alles is meetbaar en draait om efficiency, om geld en tijd. Alsof geld de heilige graal is. Terwijl dat aantoonbaar niet zo is. Mensen worden niet blij van geld, tenminste niet op de manier zoals wij hier in het Westen aannemen. Nergens op de wereld voldoen mensen aan het idee waarmee wij werknemers en managers willen motiveren: met geldelijke beloningen. Alleen chimpansees werken precies zoals het bonusmodel voorspelt. Maar mensen niet.
Bijdragen
Mensen vinden het belangrijk om ergens aan bij te dragen, om te groeien, om gewaardeerd te worden, om afwisseling te hebben, verschil te maken en ergens bij te horen. Dat is waar ons hart sneller van gaat kloppen, niet per se van geld. Toch worden we opgevoed met het idee dat hard werken en volgens de regels werken goed voor ons is, omdat we dan meer kunnen verdienen en mooie huizen en auto’s kunnen kopen, en twee keer per jaar (met zijn allen tegelijk) op vakantie kunnen. Desondanks raken duizenden mensen die hard werken, goed verdienen en twee keer per jaar op vakantie gaan elk jaar ziek door een burn-out, of worden overspannen, of gaan iets heel anders doen dan ze deden. Dat doen ze niet omdat wat ze doen allemaal zo leuk is. Want als je iets doet dat bij je intrinsieke waarden past, dan krijg je nooit een burn-out, en verlang je ook niet naar iets anders.
Maar nu is het zo dat veel mensen wakker worden naast een partner die ze niet echt leuk meer vinden, wonen in een huis dat ze eigenlijk niet mooi vinden, in een auto stappen die ze eigenlijk niet echt willen, om naar werk te gaan dat ze niet leuk vinden, om te werken voor een baas aan wie ze een hekel hebben. En dat is eigenlijk heel erg.
Verandering is gelukkig op komst!
Maar gelukkig is er een verandering op komst. Steeds meer organisaties zijn aan het ontmanagen, zetten functieverdelingen op de kop, schrappen functietitels en delen werk flexibel in. Mensen worden daardoor meer eigen baas en zijn meer in controle over wat ze waaraan bijdragen. Veel organisaties bepalen dan helaas nog wel de doelstellingen voor hun werknemers, want de aandeelhouders zijn wat minder modern en die willen keiharde winstcijfers elk jaar. Maar toch zijn er ook bedrijven die stellen dat werknemers zelf heel goed weten waarop ze beoordeeld moeten worden en vragen aan de medewerkers wat nu reële doelstellingen zijn en van welk werk ze gelukkig worden.
Als die doelstellingen nu ook nog losgekoppeld worden van het ruilmiddel geld en vastgekoppeld aan waarden als klanttevredenheid, of tevredenheid met het eigen leven, of aan veiligheid, of aan rechtvaardigheid, dan gaan we nog beter op weg om een eind te maken aan het organisatiemodel dat is gestoeld op eeuwenoude principes die alleen gelden voor een chimpansee. Laten we ons leven dus loskoppelen van het Taylorisme, want dat gaat een boel ongeluk schelen in onze maatschappij.
Door: Eduard van Brakel
