Samen beslissen – Hoe haal je nuttige resultaten uit duizenden meningen?

Internet, sociale media, digitale prikborden en discussiefora: het is voor organisaties heel gemakkelijk geworden om zowel van binnen als buiten de eigen organisatie ideeën en meningen te verzamelen.

De grootste uitdaging die zo mogelijk nog groter wordt, blijft de uiteindelijke besluitvorming. Hoe haal je nuttige resultaten uit duizenden meningen en ideeën, hoe ga je om met conflicterende meningen en wie neemt de uiteindelijke beslissing? Heeft één persoon de eindverantwoordelijkheid of bevoegdheid, of is de beslissing een groepsproces, wat is de rol van experts? Wat betreft het faciliteren en begeleiden van collectieve besluitvorming zijn interessante ontwikkelingen gaande.

Meer systemen

De afgelopen jaren zijn steeds meer online systemen gebouwd die het mogelijk maken om grote groepen gezamenlijk te laten beslissen. Voorbeelden zijn Innovation Jam (ontwikkeld door IBM), Synthetron, G-Home en Liquid Democracy. In al deze systemen worden achtereenvolgens verschillende fasen van het besluitvormingsproces doorlopen. Het proces start met het agenderen van onderwerpen in de vorm van voorstellen of stellingen. Iedere deelnemer mag deze insturen. In sommige gevallen is er een drempel, een vereiste minimale steun die een voorstel moet hebben om geagendeerd te worden. Vervolgens vindt er een fase van selectie plaats door stemmingen, waarbij punten verdeeld kunnen worden of er gedelegeerd kan worden. Door zijn stem te delegeren kan iemand een ander namens hem verder laten stemmen, met een groter gewicht. Daarna vinden vaak één of meerdere rondes plaats waarin de voorstellen worden samengevoegd, opnieuw beschreven of verbeterd. Aan het einde vindt een laatste stemronde plaats waarbij een definitieve beslissing valt. In vrijwel alle gevallen vindt besluitvorming plaatsvindt door meerderheid van stemmen.

Serious gaming

De hiervoor genoemde online besluitvormingssystemen kunnen worden verrijkt met vormen van simulaties en scenariobouwen. Hiervoor worden diverse systemen ontwikkeld zoals Decide (RUG), T-Xchange (Thales en UT) en MiReCol (TNO). Zij maken gebruik van speltechnieken, ook wel aangeduid als ‘serious gaming‘. In deze systemen kan bijvoorbeeld gespeeld worden met variabelen met betrekking tot bijvoorbeeld de ruimtelijke inrichting van een stad of het verdelen van een gezamenlijk budget. Keuzes hebben meestal effecten op allerlei aangrenzende terreinen. De simulatiesoftware berekent de effecten van die keuzes en presenteert de mogelijke uitkomst. Die kan worden geëvalueerd en bediscussieerd, onderwerp zijn van een debat. Nieuwe technieken maken het mogelijk om steeds complexere vraagstukken aan te pakken. Daarbij wordt onder andere gebruik gemaakt van zogenaamde ‘intelligent agents’, kleine softwarepakketjes, die standpunten uit de samenleving kunnen vertegenwoordigen. Vervolgens kunnen simulaties gedaan worden waarbij bekeken wordt hoe onderhandelingen tussen deze ‘agents’ met verschillende overtuigingen of standpunten uitpakken in verschillende scenario’s. Deze ‘onderhandelingen’ tussen verschillende meningen en overtuigingen zijn zo complex dat ze voor mensen vrijwel niet te volgen zijn. De uitkomsten van het simulatieproces kunnen als basis dienen voor de uiteindelijke besluitvorming door mensen, bijvoorbeeld door managers of bestuurders die deze standpunten kunnen inbrengen in een discussie of debat.

Verstandige beslissingen door data en meningen

Geavanceerde rekenmodellen en speltechnieken maken het mogelijk om in de complexer wordende wereld met steeds meer data en meningen te kunnen komen tot verdiepende inzichten en verstandige beslissingen. Daarbij rekening houdend met een diversiteit aan meningen, expertise en lokale kennis en het waken voor kuddegedrag zoals ‘group think’ en ‘biasing’.  Op deze manier komt de echte ‘wisdom of crowds’ een stukje dichterbij. Meer weten over impact op bestuur, beleid en domeinen als zorg en innovatie? Lees het boek Samen slimmer. Meer over: ‘wisdom of crowds’. Maurits Kreijveld is futuroloog en gefascineerd door nieuwe technologische ontwikkelingen en impact die deze hebben of in de toekomst kunnen gaan hebben op organisaties en op de samenleving. De rode draad door zijn werk is ‘samen slimmer’: hoe kunnen organisaties met hulp van het web, sociale media en andere technologieën samenwerken waarbij de kennis, expertise, vaardigheden, creativiteit en energie van iedereen worden gebruikt? Binnenkort verschijnt zijn nieuwe boek: ‘De kracht van platformen’.