De samenleving is veranderd, tijd dat we ook naar een nieuwe diversiteitsaanpak gaan. In sterke beroepsculturen zoals politie en brandweer die kennen, is het lastig om nieuwkomers een goede plek te geven en met verschil om te gaan.
Diversiteitsbeleid wordt al jaren gevoerd. Trainingen alom. Er is geëxperimenteerd met streefcijfers, maar de werkelijkheid is weerbarstig. De laatste tijd horen we vooral wat er mis is. Maar hoe dan wel, blijft nog wat onbeantwoord. Wie doet wat hij altijd deed, krijgt wat hij altijd kreeg. De samenleving is veranderd. Tijd dat we ook naar een nieuwe diversiteitsaanpak gaan. Do’s en dont’s voor trotse, gezonde veiligheidsculturen.
Van rijtjes opdreunen naar comfortabel zijn met verschil
Don’t: Focus niet op diversiteit vanuit het oude doelgroepenbeleid. Leer mensen geen rijtjes over omgaan met … Surinamers, Marokkanen, homo’s, vrouwen …
Do: Leer mensen omgaan met verschil. Alle verschil.
Dat betekent dus ook dealen met je collega die diep religieus is, terwijl jij niets hebt met geloof. Of je collega die op een rechtse partij stemt, terwijl jouw sympathie bij links ligt. Pas op dat je sommige diversiteit niet voortrekt boven andere diversiteit. Dan word je namelijk activist in plaats van politie- of brandweerleider.
Streefcijfers is een non-issue
Don’t: Werk niet met quota of streefcijfers. Echt, daar is nog nooit een cultuur van veranderd. Het is een nonissue bovendien in tijden van personeelsschaarste.
Do: Maak je organisatie aantrekkelijk voor de groepen die je extra in huis wilt halen. Vraag wat ze nodig hebben om binnen te komen.
Politie en brandweer staan te springen om medewerkers en de businesscase is dat de vacatures heel moeilijk ingevuld kunnen worden. Issue is niet met voorkeur selecteren, maar woest aantrekkelijk als werkgever te worden. Dat doe je niet met quota, maar met een warm welkom voor alle sollicitanten.
Make new friends, but keep the old
Don’t: Straf de traditionele, witte, ietwat traditionele diender of brandweerman niet. Ik zie te veel mensen nu bijna beschaamd rondlopen. Zorg ervoor dat iedereen loopbaanvooruitzichten heeft.
Do: Eer je pioniers en koester hun ervaring. Vraag ze expliciet om te helpen nieuwkomers welkom te heten en hun schat aan ervaring in te zetten en te delen. Koppel oudgedienden aan nieuwelingen.
Koester oude politie en brandweerrituelen die gaan over entree en lid van de groep worden. Ze hadden en hebben een functie. Werk samen in plaats van in doelgroepen te denken.
Pak discriminatie en seksuele intimidatie keihard aan
Don’t: Wees niet slap, laf en voorkom eindeloze klachtprocedures.
Do: Onbehoorlijk gedrag wordt niet getolereerd: out you go! Vrijheid, eigen mening en diversiteit kennen grenzen. Intern en extern.
Maak onderscheid tussen afreageren en discrimineren
Don’t: Maak onderscheid tussen afreageren van beroepsstress en trauma enerzijds en discriminatie anderzijds. Erken dat agenten en brandweermensen in een zeer spanningsvol beroep zitten. Als je de hele dag bezig bent geweest in een gebied waar de multiculturele samenleving voor complexiteit zorgt, mag je best een keer schelden. Ook al is dat niet leuk voor een collega. Dat gebeurt in alle organisaties waar het hot is. In de zorg worden ook grappen over autisten gemaakt, op een school maken docenten harde grappen over ouders, begrafenisondernemers over doden. Dat heet beroepscultuur en ontlading; al klinkt het voor buitenstaanders ruig. Wees niet te snel getriggerd en eis van collega’s begrip als mensen geëmotioneerd zijn. Wees context- en situatiebewust. De ene scheldpartij is de andere niet. Wie onder stress staat, is niet altijd genuanceerd.
Do: Na het stoom afblazen is het wel gewoon genoeg! En dan kan ‘kutmarokkaan’ of ‘vieze homo’ dus echt niet meer door de beugel. Dan zeg je gewoon: ‘Sorry, moest het even kwijt en was kort door de bocht.’ En dan zegt je collega: ‘No big deal, koffie?’ Zo ging dat jaren bij de politie en brandweer en staat nu onder druk door politiek correcte kramp. Da’s jammer.
Erken de druk van de achterban en het thuisfront
Don’t: Denk niet dat het draaideureffect of het moeilijk binnenkrijgen van allochtone, vrouwelijke, homoseksuele brandweermedewerkers en agenten alleen maar komt door discriminatie en uitsluiting in het korps.
Do: Erken dat er ook in achterban en huiselijke kring van met name allochtone groepen in de samenleving een sterker identiteitsbesef is ontstaan de laatste jaren.
Bij de politie gaan werken wordt in sommige netwerken gezien als niet serieus nemen van je eigen Turkse of Marokkaanse identiteit. Een vicieuze cirkel. Voor veel jongeren die discriminatie ervaren in de zinderende Nederlandse samenleving is de politie (en andere veiligheidsdiensten) niet per se je vriend. Het is belangrijk om allochtone agenten ondersteuning te bieden. Ze moeten extra hun best doen om zich goed staande te houden in het korps, maar ook binnen hun eigen familie- en vriendenkring. Buddysystemen en spreekuren door ervaringsdeskundigen kunnen helpen.
Verleg je focus van diversiteit naar neutraliteit
Don’t: Geef alsjeblieft geen trainingen meer die een te groot beroep doen op identiteit en het wrikken aan de overtuigingen van je medewerkers. De samenleving zindert. Sommige diversiteitsissues staan nu eenmaal op gespannen voet met elkaar. Artikel 1 van onze grondwet kan op meer manieren worden uitgelegd. Vrouwenrechten, religieuze rechten, homorechten, politieke vrijheid … Soms sluiten ze elkaar uit. Dwing mensen niet in jouw ideologische kader te stappen.
Do: Organiseer de dialoog. Eis dat mensen de vrijheid die ze zelf nemen ook aan een ander geven, maar laat een mening een mening zijn. Eis echter een onvoorwaardelijke professionele neutraliteit. Je mag homoseksualiteit wel vies vinden, maar een aangifte van homogeweld neem je keurig en met empathie op. Je mag zelf wel vinden dat je vrouw bedekkende kleding moet dragen, maar het boerkaverbod handhaaf je. Je mag zelf wel vinden dat sommige Koranteksten verwerpelijk zijn, maar je blust wel de moskee bij brand. Je bent eerst en vooral professioneel brandweer- of politieman.
Praat respectvol over cultuur
Don’t: Bash cultuur niet. Zolang we praten over verziekte cultuur, angstcultuur, oude cultuur, vastgeroeste cultuur verliezen we iets heel moois: een politie- en brandweerapparaat dat wereldwijd een toppositie inneemt. Wees trots. Bij een Calimero-organisatie wil niemand werken.
Do: Check regelmatig of rituelen en omgangsvormen nog van deze tijd zijn of bijstelling vragen. Zoek altijd naar de historie en functie van ogenschijnlijk ‘nutteloze’ rituelen. Ze gaan over groepsbinding en bescherming tegen de intensiteit van het werk. Als je iets wilt veranderen, moet je het eerst begrijpen. Anders word je ook niet begrepen.
Humor heeft altijd gewerkt
Don’t: Maak het niet te zuur. Neem diversiteit bloedserieus, maar neem jezelf vooral níet te serieus.
Do: Sterke beroepsculturen hebben harde grappen. Zorg dat nieuwkomers niet tot killers van de lach worden gebombardeerd. De eerste homo’s, vrouwen, allochtone politie- en brandweermensen waren keigoed in met een harde grap een flauwe opmerking pareren – ik spreek uit ervaring.
Túúrlijk is dat vermoeiend, ideologisch verwerpelijk en zou het niet nodig moeten zijn. Maar het werkte wel en is ook een kunst die je vooral niet te snel met het badwater weg moet gooien.
Bron: Tribaal kantoorgedoe
Door: Danielle Braun
