Een team is meer dan een club mensen
Wanneer we spreken over teams, denken we vaak aan een afdeling of een groep collega’s die samenwerkt. Toch is dat niet altijd een team in de echte zin van het woord. Jaco van der Schoor, medeoprichter van Mensen in Bedrijf en de School voor Procesbegeleiding, legt in onze Boom Management Podcast uit dat een team altijd twee cruciale kenmerken heeft: een gezamenlijk doel én onderlinge afhankelijkheid.
Zonder die twee ingrediënten zijn mensen eerder losse spelers in een organisatie dan een team. En dat verschil maakt uit: een goed functionerend team kan een vliegwiel creëren dat de organisatie vooruitstuwt, terwijl een slecht functionerend team juist drama’s veroorzaakt. Precies in dat spanningsveld werkt Van der Schoor al 25 jaar als teamcoach.
De vier dimensies van teamontwikkeling
In zijn werk gebruikt Van der Schoor een praktisch kader: de vier dimensies van teams. Deze vormen samen de bril waardoor hij naar samenwerking kijkt.
1. Bestaansrecht – Waarvoor is dit team er? Wat draagt het bij aan de organisatie en aan klanten?
2. Inrichting – Hoe is het team georganiseerd? Welke structuren, processen en rollen zijn er?
3. Dynamiek – Hoe communiceren teamleden, hoe worden besluiten genomen, hoe wordt omgegaan met conflicten?
4. Krachtenveld – Hoe verhoudt het team zich tot de omgeving, van klanten tot directie?
Opvallend is dat teams vaak vooral intern gericht zijn. Ze kijken naar hun eigen taakverdeling en onderlinge relaties, maar verliezen de omgeving uit het oog. Juist daar ligt vaak het bestaansrecht van een team: wat voeg je toe voor je klant, je organisatie of je samenleving?
De onderstroom: niet eindeloos wroeten
Veel boeken en coaches leggen tegenwoordig de nadruk op de “onderstroom” in teams – alles wat onzichtbaar onder tafel speelt. Voor Van der Schoor is dat een waardevolle bron van informatie, maar ook een valkuil.
“Je kunt altijd dieper graven,” zegt hij. “Maar de vraag is of dat nodig is. Ons motto is: zo oppervlakkig als het kan, zo diep als het moet.”
Te vaak leidt onderstroom-werk tot eindeloos gepraat en zelfs teamtherapie, terwijl praktische verbeteringen in structuur of samenwerking veel meer resultaat opleveren. Teamcoaching is volgens hem geen psychoanalyse, maar gedragstherapie: werken met wat er nú is, met oog voor wat nodig is om verder te komen.
Psychologische veiligheid: niet praten maar doen
Een ander populair thema is psychologische veiligheid. Van der Schoor zet daar een frisse, bijna tegendraadse visie tegenover. Hij waarschuwt dat het organiseren van sessies over onveiligheid vaak averechts werkt: “Als je overal oproept om te praten over onveiligheid, creëer je juist onveiligheid.”Zijn advies is eenvoudiger: zorg voor duidelijke structuren, redelijke afspraken en een cultuur waarin je elkaar normaal kunt aanspreken. Kleine evaluatiemomenten – bijvoorbeeld maandelijks een kwartiertje reflectie – zijn veel effectiever dan grootse programma’s. Veiligheid ontstaat door doen, niet door eindeloos praten.
Conflicten horen erbij
Conflicten zijn onvermijdelijk in teams. Sterker nog, ze zijn nodig om tot ontwikkeling te komen. Beginnende teams vermijden conflicten, maar rijpere teams moeten leren ze aan te gaan.
Het gaat er niet altijd om conflicten direct op te lossen; soms gaat het om verdragen en accepteren. Verschillen in stijl en tempo – de een wil doorpakken, de ander wil koffie en dialoog – zijn vaak niet op te lossen, maar wel hanteerbaar. Van der Schoor pleit voor erkenning van die verschillen en het zoeken naar manieren om elkaar tegemoet te komen, zonder te vervallen in slappe compromissen.
De rol van dwarsliggers
Elke manager of coach herkent de figuur die in een vergadering opstaat en zegt: “Ik ben het er toch niet mee eens.” Van der Schoor benadrukt dat de dwarsligger een waardevolle rol kan hebben.
Vaak vertolkt hij of zij een sentiment dat anderen ook voelen, maar niet durven uit te spreken. In plaats van de dwarsligger te isoleren, kun je beter met het hele team onderzoeken waarom er geen overeenstemming komt. Zo verschuift de focus van de “lastige persoon” naar het gezamenlijke proces.
Flow en de magie van teams
Soms lijkt een team onoverwinnelijk. Alles valt op zijn plaats, de resultaten stromen binnen, en er ontstaat een gevoel van flow. Topsportteams kennen dit fenomeen, maar ook organisaties kunnen het ervaren. Toch is het niet maakbaar.
“Als je het kon sturen, was Ajax elk jaar kampioen,” zegt Van der Schoor met een glimlach. Flow ontstaat als alle factoren – leiderschap, teamrollen, omgeving, geluk – tegelijk de goede kant op vallen. Teamcoaches kunnen de randvoorwaarden scheppen, maar nooit de magie afdwingen.
Leiderschap: formeel én informeel
Een cruciaal element in teamontwikkeling is leiderschap. Formeel leiderschap – de rol van manager of teamleider – moet aansluiten bij de fase waarin het team zich bevindt. Daarnaast is er informeel leiderschap: de invloed van opinieleiders en sleutelpersonen in een team. Vaak weet iedereen precies wie dat zijn. Slimme leiders en coaches houden daar rekening mee, omdat juist die informele stemmen bepalend zijn voor de dynamiek.
Wat kun je morgen doen?
Voor managers die na het weekend direct met hun team aan de slag willen, heeft Van der Schoor een praktisch advies. Stel twee eenvoudige vragen:
1. Waar zijn we trots op als team?
2. Wat zijn quick wins die we kunnen pakken?
Door te bouwen op wat goed gaat en kleine verbeteringen aan te brengen, ontstaat energie en eigenaarschap. Teamcoaching begint niet bij grote theorieën, maar bij kleine, betekenisvolle gesprekken.
Lessen uit 25 jaar teamcoaching
Wat heeft Jaco van der Schoor in zijn lange loopbaan geleerd? Vooral dat het vaak eenvoudiger mag. In zijn beginjaren wilde hij patronen blootleggen en teams confronteren met hun diepste problemen. Inmiddels weet hij dat oppervlakkigheid soms precies is wat een team nodig heeft. De kunst is om als coach dienstbaar te zijn aan het team, niet aan je eigen methodiek of ego. Die bescheiden houding is misschien wel de belangrijkste succesfactor voor duurzame teamontwikkeling.
Waarom dit ertoe doet
Teams zijn de bouwstenen van organisaties. Hun succes bepaalt in hoge mate het succes van de hele organisatie. Het gesprek met Jaco van der Schoor laat zien dat teamcoaching geen zweverig vak is, maar een praktische discipline die helpt om drama’s te voorkomen en flow te faciliteren. Het gaat om bestaansrecht, inrichting, dynamiek en krachtenveld – én om de moed om soms gewoon klein te beginnen.
Kom naar het Jaarcongres Teamcoaching
Wil je meer leren van Jaco van der Schoor en andere topexperts? Bezoek dan ons Jaarcongres Teamcoaching. Tijdens dit congres gaan we verder in op de vragen die nu spelen: hoe zorg je voor veiligheid zonder het groter te maken dan het is, hoe ga je om met conflicten, en hoe creëer je de condities voor flow?
👉 Meld je aan voor het Jaarcongres Teamcoaching en laat je inspireren door de nieuwste inzichten, praktische tools en inspirerende voorbeelden.
Tussen drama en flow ligt de kracht van teamcoaching. De inzichten van Jaco van der Schoor geven ons handvatten om daar dagelijks beter mee om te gaan – in elke organisatie, met elk team.
Bron: Boom Management Podcast
Door: redactie Boom Management
