Spreek als manager je innerlijke deugniet aan (7 archetypes van leiderschap)

Piraten, hackers, gangsters en bendeleiders: het zijn wellicht niet de beste voorbeelden voor wie een rechtschapen en voorbeeldig leider van zijn finance team wil zijn. En toch, van deze zogenoemde misfits kunnen ook de leiders van de ‘bovenwereld’ heel wat opsteken, zo stellen econome Alexa Clay en haar medeauteur Kyra Maya Philips in hun boek The Misfit Economy.

Innovatieve organisatiestructuren in rafelrandjes van de maatschappij

Clay en Philips vroegen leiders die opereren in de schimmige wereld van de zwarte markt (goed voor een geschatte omzet van 10 triljoen dollar per jaar) om leiderschapstips en kwamen terug met goud. Wat blijkt namelijk, het is niet alleen criminaliteit en geweld dat de klok slaat, maar er worden ook innovatieve organisatiestructuren en leiderschap skills toegepast in de rafelrandjes van de maatschappij. Volgens Clay zijn innovators juist hier minder gebonden aan het keurslijf.

Zwarte markt is wezenlijk deel van onze economie

Nee, bang aangelegd zijn ze bepaald niet. Alexa Clay mag op papier dan een brave econome zijn (ze studeerde aan de vooraanstaande universiteiten van Brown en Oxford), maar ze deinst er niet voor terug om in conclaaf te gaan met Somalische piraten of met bendeleiders in Los Angeles. ‘Er is ook geen reden om bang te zijn’, vertelt Clay in een interview. ‘De zwarte markt is een wezenlijk onderdeel van onze economie. Er zijn landen waar het zelfs een meerderheid van de economie uitmaakt.’

Innovatie is geen voorrecht van hippe startups uit Silicon Valley

Het is volgens Clay simpelweg onrealistisch om te veronderstellen dat innovatie een voorrecht is van hippe startups uit Silicon Valley of de executive boardroom. Innovatie komt volgens haar ook vanuit de schepen van piraten voor de kust van Somalië, de ondergrondse wereld van hackers, de havens van Mexicaanse drugsbaronnen of anderen die opereren in de kantlijn van ondernemerschap en de maatschappij als geheel.

Buitenbeentjes die verandering teweeg willen brengen

Het waren ook niet willekeurig gekozen figuren die de twee onderzoeksters benaderden. Ze gingen op zoek naar buitenbeentjes die ook daadwerkelijk verandering teweeg willen brengen. Het ging ze er om dat hun interviewonderwerpen actief bezig zijn de culturen te veranderen waarin ze zitten en dat zonder omwegen tot stand proberen te laten komen. Waar de bovenwereld dikwijls verandering door gestandaardiseerde, politieke structuren probeert te bewerkstelligen, gebruikt de doelgroep die Clay en Philips onderzocht zaken zoals handel of zelfs bendecultuur om het doel te bereiken. Een voorbeeld die in het boek aan bod komt is King Tone, de voormalige leider van de Latin Kings (een Spaanse straatbende) in New York City. Hij probeerde het DNA van de gangstercultuur te hervormen tot een sociale beweging die meer in de lijn van de Black Panthers ligt. Puur verandermanagement, menen Clay en Philips.

Een startup incubator voor ex-gedetineerden

Ook de illustere Cat Hoke van Defy Ventures is zo’n voorbeeld van iemand die in de schaduw van de maatschappij opereert, maar er wel het beste uit probeert te halen. Hoke is een onderneming gestart waarbij hij ex-gedetineerden in dienst neemt. Het is een soort startup-incubator voor deze mannen die ergens in de loop van hun leven de wet hebben gebroken. Hij gaat daarbij uit van de ondernemerskwaliteiten die deze ex-gedetineerden hebben en dat de omstandigheden waarin ze geboren zijn er voor hebben gezorgd dat ze hun kwaliteiten aan de verkeerde kant van de wet gebruikten. De les: kijk naar de potentie en minder naar het pad dat iemand bewandelt.

Lessen trekken uit de onderwereld

Zo staat het boek vol met voorbeelden van ondernemende geesten die net niet de gebaande paden hebben genomen, maar die ook niet noodzakelijkerwijs het slechtste met de mensheid voor hebben. Helemaal nieuw is het idee dat leiders van multinationals en andere grote ondernemingen in de bovenwereld lessen kunnen trekken uit de werkwijze van collega’s die het minder nauw nemen met de wet- en regelgeving. Over met name de manier waarop de maffia hun zaken regelden zijn al boekenkasten vol geschreven. Enkele aanraders: Straatwijs van ex-maffialid Louis Ferrante en Nothing to lose, everything to gain van Ryan Blair. Ook de financiële huishouding van de maffia kan CFO’s van grote bedrijven nieuwe inzichten bieden.

Spreek je innerlijk deugniet aan

Wat het boek van Clay en Philips vooral  duidelijk maakt is dat de schemerwereld van de zwarte markt een groot onderdeel uitmaakt van onze economie en dat ook (semi-)criminele ondernemingen leiderschap kennen. En dat het af en toe geen kwaad kan om als CEO of CFO je innerlijke deugniet aan te spreken. Zeker voor wie met zijn onderneming disruptive wil zijn, kan het verhelderend werken om de meesters van disruptive ondernemerschap, de buitenbeentjes die Clay en Philips voor het voetlicht brengen, te raadplegen. De twee schrijvers schotelen voor het gemak zeven archetypes op die het zoeken naar de innerlijke deugniet gemakkelijker moet maken.

Archetypes van leiderschap

Clay en Philips stelden zeven archetypes op waaraan ze de verschillende leiderschapskwaliteiten die ze tegenkwamen spiegelden. De gangster Gemotiveerd, loyaal, zoekt een gevoel van verbondenheid en toont een bereidheid om risico’s te nemen. Meestal te vinden op de zwarte markt. Heeft een neiging tot territoriaal gedrag en wil graag zijn ‘territorium’ beschermen. Werkt binnen hiërarchische structuren. De Hacker Anti-establishment, hoog opgeleid, bekwaam en experimenteel. Bouwt een reputatie op door het nemen van risico’s. Meestal online te vinden. Heeft waarden zoals openheid en anarchie. De ongeziene Vindingrijk, gemotiveerd door soberheid en de zorg voor levensonderhoud. Vaak gevonden op de  grijze markten en in de informele economie; hij is afhankelijk van sociaal kapitaal en de gemeenschap om te overleven. De na-aper Zeer onafhankelijk en concurrerend. Voelt dat hij recht heeft op imiteren en kopiëren. Werkt binnen de schaduw- of ‘copycat’ -markten. De opruier Nieuwsgierig, missiegedreven, primair gemotiveerd door de behoefte om te beïnvloeden en te veranderen. Geeft een enorm vermogen weer om populaties te mobiliseren. Waarschijnlijk te vinden in de tegengestelde richting van de bestaande politieke structuur. De fanaticus Charismatisch, visionair, streeft naar waarheid en stabiliteit. Voelt het meest comfortabel als hij de controle heeft. Werkt grotendeels in hiërarchische structuren. Ziet slechts één realiteit en heeft een neiging naar geslotenheid en orthodoxie. De provocateur Echte individualisten, gemotiveerd door de behoefte aan aandacht; werken in peer-gebaseerde netwerken en ze zijn meestal te vinden in niches grenzend aan artistieke of stedelijke cultuur. Heeft een enorm vermogen om te choqueren en provoceren.

Hack de private en publieke sector

Al met al is The misfit economy een vermakelijk boek dat hier en daar de hersens aan het werk zet en de geijkte gedachtestroom een zijweggetje laat nemen. Zelf schrijven Clay en Philips over hun werk: ‘De realiteit is dat niemand van ons waarschijnlijk de criminele onderwereld van Mexico zal induiken of in de stedelijke getto’s van India terecht zal komen. En dat is maar goed ook. Maar we hebben allemaal een innerlijke deugniet, een deel van onszelf dat zich niet aan de conventionele standaard wil houden en dat er standpunten op nahoudt die wellicht niet direct aansluiten bij die van de meerderheid. Ons doel is om jou de inzichten die je tijdens het lezen opdoet op jezelf en door de voorbeelden die genoemd worden in het boek, te laten toepassen op je eigen industrie, onderneming, carrière of omgeving. We hopen dat je geïnspireerd zult raken door de inventiviteit, volhardende instelling en onconventionele levensstijl van de onderwereld. En dat je gemotiveerd zult raken om je eigen energie aan te wenden om onze private en publieke sector te hacken totdat het voldoet aan de idealen die we ervoor bedacht hebben.’ Meer weten over het boek The misfit economy? Zie www.misfiteconomy.com Door:  Sander Wageman Bron: Executive Finance