Ons lichaam communiceert de hele dag met ons – van een zeurende hoofdpijn tot een plotseling gevoel van onrust. Vaak negeren we deze signalen en gaan we op de automatische piloot verder. In dit artikel laat Rosalie Reichardt-Mulder zien hoe je door beter naar je lijf te luisteren inzichten krijgt in je verlangens, grenzen en emoties.
Verbinding maken met jezelf en met je verlangens is essentieel voor geluk. Weten wat je gelukkig maakt, weten waar onvrede vandaan komt en hoe je in het hier-en-nu dezelfde patronen uit je jeugd herhaalt, is heel waardevol. Toch impliceert dat ‘weten’ dat het vooral iets is wat je met je brein doet. Eerder al schreef ik over de werking van je brein en hoe dat signalen naar je lijf zendt voor overleving. Maar je lijft zendt ook weer signalen naar je brein. Je brein en je lijf werken daarin heel ingenieus samen. Via je lijf krijg je de hele dag door signalen die je vertellen of iets goed voor je is of niet. Een pijntje in je onderrug, stijve spieren in je nek, hoofdpijn, buikpijn en zelfs de griep tijdens je vakantie.
Anke: ‘Heel lang had ik regelmatig migraine zonder te weten waar het vandaan kwam. Het was er ineens tot ik niets anders meer kon doen dan in bed liggen, gordijnen dicht en wachten tot die helse hoofdpijn voorbijging. Steeds beter weet ik nu de signalen die voorafgaan aan die migraine te herkennen en – nog belangrijker – er gehoor aan te geven. Daardoor heb ik veel minder vaak migraine. Ik ben er niet vanaf, maar als het me overkomt, probeer ik wel te achterhalen welke signalen ik heb gemist. Ik probeer er de volgende keer eerder naar te luisteren.’
Want als je niet hebt geleerd om te luisteren naar al die signalen, gaat je lichaam steeds sterkere signalen uitzenden. Blijf je dat negeren en blijf je over je grenzen heen gaan? Dan zal je lichaam uiteindelijk voor jou op de rem trappen. Je wordt ziek. Door je lijf als ingang te gebruiken voor het herkennen van je verlangens, heb je meer kans op succes. Dat kan door naar je eigen lichaamstaal te kijken en de signalen van je lijf te voelen, maar dat kan ook heel goed door te kijken naar hoe jij in contact met anderen bent. Check vooral wat voor jou werkt.
Wandelend hoofd
Ik kom in mijn werk veel ‘wandelende hoofden’ tegen. Mensen die goed kunnen analyseren en veel met hun hoofd werken. Niet gek, want we zijn een kenniseconomie. Dat wil zeggen dat we ook in ons dagelijks werk vaak een groot beroep doen op onze hersenen. Ons hoofd, dus. Het kan soms zelfs voelen alsof we een hoofd zijn op pootjes. Echter, we doen maar een klein deel vanuit ons menselijk brein. Het meeste van onze dagelijkse bezigheden gaat automatisch. Vanuit ons oerbrein of reptielenbrein. Denk aan ademhalen of lopen. Daar hoef je niet over na te denken. Misschien heb je tijdens het lezen wel een kopje koffie of zak chips naar binnen gewerkt zonder daarbij stil te staan. Zo gaan veel zaken op de automatische piloot. Ook de manier waarop we op situaties en gebeurtenissen reageren.
Je hebt echter ook een lijf. En dat lijf zendt de hele dag door signalen uit: honger, dorst, vermoeidheid en pijn. Veel daarvan registreren we onbewust en daar handelen we naar (denk aan dat pak koekjes of die zak chips die je hebt opgegeten om energie te krijgen, omdat je misschien wel moe bent of jezelf wilt belonen voor iets). In het moment aanwezig zijn is echter ontzettend belangrijk. Het geeft je de mogelijkheid om andere keuzes te maken of in ieder geval meer bewuste keuzes te maken.
Als je weet hoe je hersenen reageren op gebeurtenissen en hoe ervaringen van vroeger worden opgeslagen in je lichaam, kun je je ook indenken hoe belangrijk het is dat je gaat herkennen wat de signalen van je lichaam zijn. En dat je gaat herkennen wat de intuïtieve manieren zijn waarop je lichaam zich kan uitdrukken. Het kan je veel ongemak schelen en voorkomen dat je lijf moet gaan schreeuwen om aandacht.
Tegelijkertijd is je lichaam ook heel goed in het aanpassen aan omstandigheden. Wie weleens is gaan hardlopen, weet dat de eerste kilometers die je gaat hardlopen als beginner echt geen pretje zijn. Je lijft wordt erg belast en je mentale doorzettingsvermogen is essentieel. Toch zijn er behoorlijk wat marathonlopers die het heerlijk vinden om hun lichaam tot het uiterste te belasten. Hun lijf is gewend geraakt aan de belasting en er is een nieuw chemisch evenwicht tot stand gekomen waardoor ongemak verandert in een gevoel van welzijn of euforie.
Misschien ben je geen hardloper, maar houd je wel van de sauna. Het effect daar is eigenlijk hetzelfde: in een hete sauna zitten of daarna jezelf onderdompelen in een ijskoud bad, is voor je lichaam eigenlijk een ontzettend stressvolle bezigheid. Je ademhaling versnelt, je hartslag gaat omhoog, je begint te zweten: allemaal tekenen van stress. Toch ga je naar de sauna voor je ontspanning en ben je (hopelijk) lekker uitgerust na afloop. Je lichaam ervaart ongemak, maar is ook in staat om zich aan te passen aan alle externe prikkels, waardoor je de stress toch als ontspanning ervaart.
Ben jij een wandelend hoofd?
Terug naar je lijf
In mijn praktijk doe ik veel met lichaamsgericht werk. Dat wil zeggen dat ik mijn cliënten een vraag stel en dan goed kijk naar wat het lichaam daarop antwoordt. Ik zal je een voorbeeld geven. Wanneer ik een coachtraject begin, vraag ik de cliënt wat ze wil bereiken met de coaching. Wat is het doel? Ik leg dit doel symbolisch op de grond en vraag de cliënt om ernaar te kijken en erover te vertellen. Soms gebeurt het dat de cliënt met de rug naar het doel gaat staan, of dat ze stopt met lopen of begint te wankelen terwijl ze naar het doel loopt. Hoewel dit vaak subtiel en onbewust gebeurt, zijn het duidelijke signalen van het lichaam dat er nog iets in de weg staat om het doel te bereiken. Het lichaam geeft aan dat het er nog niet klaar voor is. Mijn taak is dan om te observeren, benoemen en vragen te stellen. Door terug te gaan naar het lichaam en te onderzoeken waarom iemand wankelt of met de rug naar het doel gaat staan, kunnen we de obstakels ontdekken waarvan de cliënt niet wist dat ze er waren. Het lichaam vertelt het verhaal.
Overigens komt het heel regelmatig voor dat een cliënt het antwoord op de vraag met het hoofd niet kan beantwoorden. Het mooie is dan dat het lijf al wel heeft gereageerd. Zo komt het voor dat ik een soort schrikreactie zie als ik een vraag stel. Of iemand verstart. Soms gaan mensen wiebelen of friemelen als ik een specifieke vraag stel. Door de lichaamstaal te observeren en terug te geven wat ik zie, kunnen we het gesprek voeren op een andere laag dan slechts vanuit het brein. Het lichaam heeft namelijk heel veel te vertellen. En vaak negeren we dat – bewust of onbewust.
Astrid: ‘Alle emoties die er zijn, voelen soms zo onveilig om te voelen, dat ik er liever niet naar kijk en ze aan de kant zet. En door de connectie daarmee te herstellen en me te herinneren dat ik eigenlijk best wel veilig ben in mijn eigen lijf, kan ik me daardoor ook weer veel veiliger voelen in mijn omgeving en me makkelijker uiten en laten zien wie ik ben.’
Luisteren naar je lichaam
Niet alleen tijdens de coaching, maar juist ook in het dagelijks leven is het heel nuttig om goed te luisteren naar je lijf. Wellicht heb jij het weleens ‘aan den lijve ondervonden’:
- Die keer dat je boven aan een trap stond en ineens verstijfde door hoogtevrees.
- Die keer dat je voelde dat je soep nog te heet was doordat je heel voorzichtig met je lippen even proefde hoe warm hij was om te voorkomendat je je tong zou verbranden.
- Die keer dat je rook dat er iets aan het verbranden was en je gauw naar de keuken liep om te checken wat het was.
- Die keer dat je een appje kreeg en het niet vertrouwde, waarna het bleek te gaan om oplichting.
- Die keer dat je solliciteerde, maar je geen klik voelde en het gesprekraar verliep. Je wilde deze baan wel, maar had er geen goed gevoel over.
- Die keer dat je ’s nachts wakker werd van een vaag geluid en besloot even op te staan en de kamer van je zoon binnen te lopen. Daar voelde je aan zijn koppie dat hij hoge koorts had
- Welke situatie heb jij onlangs meegemaakt waarbij je lijf signalen verzond waarnaar je kon luisteren?
De signalen zijn subtiel, soms schreeuwend, en ze zijn er de hele dag door. Bij honger ben je nog wel geneigd om ernaar te luisteren en wat te eten te pakken, maar in veel situaties waarin de behoefte minder basaal is, drukken we het gevoel van onrust of pijn weg en gaan onze gedachten met ons aan de haal. We zeggen bijvoorbeeld tegen onszelf: niet zo aanstellen, gewoon doorgaan, ik zal het wel niet goed zien, het valt wel mee, ik moet niet zo negatief denken of die zitten helemaal niet op mij te wachten, daar hoor ik toch niet bij. In het eerste hoofdstuk van mijn boek kun je hierover veel kunnen lezen. Het zijn allemaal niet-helpende gedachten die ons gevoel overstemmen en waardoor we niet komen waar we willen zijn. En hoe meer je de signalen negeert en vooral luistert naar die niet-helpende gedachten, hoe verder je verwijderd raakt van je gevoel en van je lichaam.
David: ‘Ik merk dat ik op mijn werk vaak afschakel tijdens een saaie meeting. Dan ben ik vooral bezig met andere dingen: de overige agendapunten, mezelf vast voorbereiden op de gesprekken later op de dag of gewoon vast bedenken wat ik komend weekend ga doen. Eigenlijk heel zonde van mijn tijd. Ik ben regelmatig na een dag vol slopende meetings nog te moe om thuis van de bank af te komen.’
We hebben geleerd om op zoek te gaan naar die ene baan die goed bij ons past. Een vacature die aanspreekt en waarin je jezelf herkent. Gebaseerd op dat wat je kunt en waar je goed in bent.
Alleen als je jezelf en alle stukjes van jezelf echt durft te omarmen, dan wordt je geluksgevoel groter. Hoewel het veel makkelijker lijkt om de moeilijke momenten te vergeten, de lastige relaties te negeren en je eigen minder mooie kanten ver weg te stoppen, is de weg naar geluk de weg waarop je juist ook die lastige zaken durft aan te kijken. En daarvoor moet je langs vreugde én verdriet, langs extase én pijn en langs verlangen én verraad. Je moet langs de plekken waar je ooit littekens hebt opgelopen. Want zolang je jezelf beschermt tegen de pijn van deze littekens, blijf je bestaan uit meerdere delen en behoud je je maskers.
Hans: ‘Als ik thuis met vrienden aan tafel zit te eten, wil ik dezelfde persoon zijn als op mijn werk. Maar vaak is dat niet zo.’
Door: Rosalie Reichardt-Mulder
Bron: Kwestie van geluk – Inzicht, acceptatie en regie over je eigen leven
