‘Never waste a good crisis’. Het is een enorm cliché. Maar het is ook een waarheid als een koe. Want in tijden van Business Unusual zijn er dingen mogelijk die bestuurders normaal gesproken niet eens voor durven te stellen. In het geval van de huidige crisis gaat het om een digitale transformatie, op moordend tempo en gebruikmaken van een breed gevoelde urgentie.
Dat een digitale transformatie, en daarmee een verbouwing van het businessmodel, in vrijwel alle sectoren al jaren een belangrijke rol speelt kan voor niemand nieuws zijn. Businessmodellen gaan op zijn kop in zo’n beetje elke sector waar data een grote rol speelt. En in welke sector is dat niet? In de retail kun je alleen overleven als je je klanten een naadloze ervaring biedt op basis van data; customer experience is the name of the game. Ook in de financiële sector kan het gebruik van data bijdragen aan een betere customer experience. De uitdaging daar is om de klant nu eens een keer echt centraal te gaan zetten in de dienstverlening die traditioneel erg product-georiënteerd was.
Niet de grootste, wel de slimste
Ook in minder voor de hand liggende sectoren speelt de digitale transformatie een cruciale rol. Boeren omarmen datagedreven werkwijzen bijvoorbeeld om de gezondheid van hun veestapel te monitoren en de melkopbrengsten te optimaliseren; vele delegaties uit China lieten zich de afgelopen jaren informeren over hoe we dat in Nederland doen. Havens ontwikkelen zich steeds meer tot logistieke informatiehubs waar data net zo soepel rondgaan als containers. Rotterdam hoeft niet langer de grootste te zijn, maar wil wel de slimste zijn.
Wat is digitale transformatie precies?
In essentie is het heel simpel: een digitale transformatie gaat over het op de best denkbare wijze verwerken, verrijken en gebruiken van data. Zodat je betere beslissingen kunt nemen. In nog verder versimpelde vorm: vroeger ging je even in het magazijn kijken of een product op voorraad was als een klant er naar vroeg. Nu moet je niet alleen kunnen vertrouwen op de informatie in het systeem maar ook precies kunnen voorspellen wanneer je het product moet bijbestellen en wat er gebeurt met de klantvraag als je de prijs verandert. Wie dat niet kan, wordt links en rechts ingehaald door concurrenten.
Daarom zetten veel organisaties de afgelopen jaren alles op alles om de kwaliteit van hun data op orde te hebben, deze data soepel te ontsluiten en er waardevolle inzichten en voorspellingen uit te halen. In optimale zin zouden ze de behoefte van een klant al moeten kunnen voorspellen nog voordat deze behoefte zich voordoet.
Gezamenlijk geloof in data
Dat vraagt niet alleen om het opbouwen van data lakes, het verbeteren van (ERP-)systemen, het gebruik van innovatieve tooling voor data-analyse, de inzet van tools om externe ongestructureerde informatie te doorgronden en het koppelen van interne en externe databronnen. Het gaat (vooral) ook om de menselijke kant van de digitale transformatie. Er moet een gezamenlijk geloof ontstaan dat data echt centraal staat in de concurrentiestrijd; en er moet een diep gedeelde overtuiging zijn dat je met die data echt je performance kunt verbeteren, mits je die data ook echt gebruikt om tot beslissingen te komen. Dat laatste klinkt misschien voor de hand liggend maar is het niet. Managers hebben de neiging om hun intuïtie en ervaring belangrijker te vinden dan wat de koele feiten vertellen. De uitdaging is volgens Viktor Mayer-Schonberger, auteur van meerdere bestsellers op het domein van (big)data, dan ook duidelijk: Unfollow your stomach.
Van kleine pilots naar brede toepassing
Wie deze digitale transformatie compromisloos aanpakt en het lef heeft om snel op te schalen van kleine pilots naar brede toepassing wordt daarvoor beloond met betere resultaten, zo blijkt uit een onderzoek van McKinsey uit 2017. De eerlijkheid gebiedt echter te zeggen dat veel organisaties dat de afgelopen jaren niet met volle overtuiging deden. De digitalisering was slechts een dun laagje chroom. Of met een prachtige Engelstalige uitdrukking: het was putting lipstick on a pig.
Maar het mooie van de Covid-19-crisis is nu juist dat daadkracht en tempo ook opeens het nieuwe normaal lijken te zijn. De klassieke stroperigheid in de besluitvorming lijkt even heel ver weg. Klanten, leveranciers en medewerkers hebben een grote bereidheid om (werk)routines totaal te herzien en creëren daarmee een unieke kans voor verandermanagement met de turbo erop. De schotten die er bestaan tussen klassieke silo’s in organisaties lijken opeens heel makkelijk te slopen. De crisis is dan ook een uitstekend moment voor een snelle en grondige verbouwing van het businessmodel.
Turnaroundmanagers staan voor de opgave om niet alleen in te zetten op een turnaround; maatregelen nemen om weer in control te raken, maar ook op een transformatie, maatregelen nemen om in te spelen op een nieuwe realiteit.
Bron: Business Unusual; Help! Mijn bedrijf is een ‘burning’ platform
Door: Klaas Wagenaar
Meer weten over digitale transformatie? De Collegereeks Kwaliteit in digitale transformatie die wij samen met Nyenrode Business Universiteit organiseren belicht dit onderwerp vanuit verschillende kanten.
