De mens is meer dan de homo economicus. Mensen zijn ook zingevende wezens, de homo significance. In alle tijden en culturen zoeken mensen naar een hoger doel, een betekenisvolle invulling van ons bestaan. Het idee goed te kunnen doen voor een ander mens, dier, God of goden of een maatschappelijke kwestie, is voor veel mensen belangrijker dan salaris en arbeidsvoorwaarden. In veel culturen en religies wordt zorg verlenen, of goede daden doen, gekoppeld aan religieuze verantwoordelijkheid of plicht.
Miswot en barmhartigheid
Zo is in de islam de zakat, zorg en geld of voedsel geven aan armen, een van de vijf zuilen waarop de religie is gestoeld. Het jodendom kent twee soorten barmhartigheid: tsêdaka (gerechtigheid) en gêmieloet chassadiem (daden van liefhebbende vriendschap). Mitswot doen, goede daden, wordt beschouwd als gebod. Voor christenen is barmhartigheid direct verbonden met God. God ís de barmhartige. Jezus roept op barmhartig te zijn, zoals zijn vader dat is. Barmhartigheid wordt gezien als een van de deugden. Katholieken kennen de zeven werken van barmhartigheid: de hongerigen spijzen, de dorstigen laven, de naakten kleden, vreemdelingen herbergen, zieken bezoeken, gevangenen bezoeken en doden begraven.
Binnen het boeddhisme is karuna (compassie) een van de negen deugden die door Boeddha werden onderricht. Het gaat dan om het streven alle levende wezens te bevrijden van hun pijn. In het hindoeïsme zijn goede daden in het leven nu belangrijk voor het latere leven. Wie nu veel goeds doet, zal later in een beter leven worden geïncarneerd. Humanisten gaan ervan uit dat ieder mens een bepaalde sociale verantwoordelijkheid in zich heeft en in staat is onderscheid te maken tussen goed en kwaad. Een belangrijke regel hierin is: ‘Ga met anderen om zoals je wilt dat anderen met jou omgaan.’ In voodoo, sjamanisme en veel andere animistische religies wordt ziekte gezien als een verstoring van de balans tussen goed en kwaad en helpen priesters die balans te herstellen en zo mensen te genezen.
Als een volk seculariseert
Als een volk seculariseert, nemen professionele zorgverleners, artsen, verplegenden, verzorgenden en ‘zielsverplegers’ (ggz), vaak de taak over van geestelijken. Er ontstaat dan een beroepsgroep met eigen opleidingen, inwijdingsrituelen, beloning en regels voor toe- en uittreding, die weliswaar seculier zijn, maar veel kenmerken hebben van een religieuze organisatie.
Zorg hebben we uitbesteed. Met het verdwijnen van zorg als roeping en het professionaliseren van het vak, is er ook verzakelijking en afscherming opgetreden. De laatste twintig jaar hebben we daarbij ook nog de maatschappelijke afslag genomen om zorg steeds meer te bezien en te besturen als een kapitalistische markt. Daarbij dreigen we elkaar als zorgers en helpers, wezenlijk onderdeel van mens-zijn, kwijt te raken. Er kan steeds meer, maar we voelen ons steeds minder verzorgd. Het wordt tijd de ziel terug te stoppen in de zorg.
Doormijmeren thuis
Ben je mantelzorger of word je verzorgd? En ben je tevreden? Hoe zou jouw ideale (thuis)zorg eruitzien en is die wens realistisch, gezien de steeds grotere discrepantie tussen vraag en aanbod van zorgpersoneel? Vind je dat we te snel naar de ggz of een dokter rennen, of juist te laat? Wat vind je van de drie knuppels die ik in dit hoofdstuk (zie het boek Da’s gek– red) in het hoenderhok gooide? In welke zie je wel iets en wat lijkt je geen goed pad?
Doormijmeren op je werk
Werk je in de zorg? En … hoe gaat het? Hoe zou jouw ideale (thuis)zorg eruitzien en is die wens realistisch? En als je niet in de zorg werkt: hoe beïnvloedt zorgschaarste jouw organisatie? Vallen er mensen uit door overbelasting die te maken heeft met mantelzorg of zorg voor kinderen? Wat vind je van parttimewerk? Hoe kijk je aan tegen de drie zorgknuppels die ik in dit hoofdstuk in het hoenderhok gooide, in relatie tot de inrichting en het personeelsbeleid van jullie organisatie? In welke zie je wel iets en wat lijkt je geen goed pad?
Beluister de podcast: Da’s gek met Danielle Braun
Bron: Da’s gek
Door: Danielle Braun
