Leiderschap is een begrip dat bol staat van verwachtingen en idealen, en in de klassieke zin sterke patriarchale associaties heeft. Het idee dat leiderschap inherent draait om één persoon die de richting bepaalt waarna de massa volgt, is inderdaad achterhaald. Leiderschap anno 2024 ‘and beyond’ vraagt een andere benadering.
Klassieke leider past niet meer
De klassieke leider als autoritaire, beslissingsbevoegde figuur die alles overziet en aanstuurt, past niet meer in onze samenleving. Vandaag de dag evolueert leiderschap naar een veel inclusiever en meer gedecentraliseerd concept. In plaats van alles te verwachten van één persoon, zien we leiderschap tevens steeds meer als een collectieve inspanning waarin iedereen een rol kan spelen – afhankelijk van de situatie. En dan niet met twee kapiteins op één schip, maar een goed geolied team dat op haar eigen specialiteiten en taken in gezamenlijkheid de route van het schip bepaalt.
Bovendien wordt leiderschap nu meer gezien als een vorm van dienstbaarheid in plaats van dominantie. De meest effectieve leidinggevenden zijn degenen die luisteren, verbinden en anderen in staat stellen hun potentieel te benutten. Ze zijn niet langer de ‘alleswetende’, maar eerder de facilitator die anderen inspireert hun eigen weg te vinden. Deze verschuiving maakt het mogelijk leiderschap te herdefiniëren: niet als iets dat exclusief en patriarchaal is, maar als een dynamisch proces van samenwerking en wederzijds respect.
Kunst van leiderschap
Kortom, leiderschap hoeft niet meer gedreven door en afhankelijk van één persoon te zijn. Het is een kunst van relativeren, van weten wanneer je de leiding neemt en wanneer je juist ruimte maakt voor anderen om te schitteren. Zo kan leiderschap evolueren van een beladen term naar een veel breder en menselijker concept.
It’s lonely at the top?
Niet als je een goede leider bent …
In plaats van een alwetende figuur die alle beslissingen neemt, kan een moderne leider gezien worden als een facilitator. Deze facilitator creëert sterke verbindingen binnen teams, stelt heldere, gezamenlijke doelen, bevordert een cultuur van openheid en acceptatie, en moedigt actief verschillende perspectieven aan tijdens discussies.
Inclusief leiderschap
De term ‘inclusief leiderschap’ kom ik veel tegen in de managementliteratuur en -opleidingen. Je richt je dan op het creëren van een omgeving waarin alle medewerkers zich gewaardeerd, gehoord en gerespecteerd voelen, ongeacht hun achtergrond. Dit type leiderschap toont oprechte belangstelling en betrokkenheid bij teamleden, bevordert veiligheid, vertrouwen en samenwerking, maakt actief werk van diversiteit en inclusie, en reageert adequaat op culturele achtergronden.
Om leiderschap te moderniseren, kunnen we ons richten op een aantal belangrijke eigenschappen. Ten eerste is toewijding essentieel: leidinggevenden dienen zich in te zetten voor diversiteit en inclusie, niet alleen als zakelijke prioriteit maar ook als persoonlijke waarde. Daarnaast is moed belangrijk: moderne leidinggevenden durven de gevestigde orde uit te dagen en anderen aan te spreken op niet-inclusief gedrag. Respect speelt een belangrijke rol, omdat het erkennen van eigen beperkingen en openstaan voor input van anderen cruciaal is. Tot slot is culturele intelligentie een belangrijke eigenschap: het vermogen effectief te werken met mensen uit verschillende culturele achtergronden is onmisbaar.
Als je het leiderschap in je eigen organisatie niet regelmatig evalueert en wellicht herdefinieert, is het inderdaad een aftakelend begrip. Het erodeert en er treedt een verval in vanaf de top. Dat wil je niet …
Bron: Steentje in je schoen
Door: Egbert Jan van Bel
