Station Meppel, een vroege zaterdagochtend, ik sta op de trein richting Groningen te wachten. Net ontdekt dat ik zo’n 20 minuten te vroeg ben. Tot mijn ergernis ben ik mijn smartphone vergeten. Tijd om snel even terug te gaan naar huis is er niet, dus dan maar zonder mijn ultieme digitale entertainment vriend de dag zien door te komen.
Kraaien vliegen af en aan, een meeuw landt op een paal en ergens tussen de rails bespeur ik een muis op zoek naar voedsel. Ik kijk naar de overkant richting een blok zeventigerjaren huizen. Het is nog rustig achter de ramen. Een fietser fietst voorbij. Het spatbord rammelt zo luid dat het op het perron te horen is. Het valt mij op dat van één van de woningen de gevel gerenoveerd is. Keurig de stenen schoongemaakt en de voegen zijn vernieuwd. Het steekt wat schril af bij de rest van het blok. Ik kijk op m’n horloge, nog 18 minuten te gaan. Ik sta me stierlijk te vervelen zo zonder smartphone, wat ongelooflijk saai!
Wat is verveling
Verveling treedt op wanneer je activiteit niet voldoet aan de natuurlijke behoefte aan prikkels. Volgens Wikipedia is het een gevoel van lusteloosheid, van desinteresse, van hangerigheid, grenzend aan ergernis. Mooier is de beschrijving van filosoof en historicus Rüdiger Safranski¹. Hij beschrijft verveling als “het verlammende rendez-vous met het pure verstrijken van de tijd”.
Ik zit mij voor mijn vensterglas
onnoemelijk te vervelen
Ik wou dat ik twee hondjes was
dan konden we samen spelen
Niet leuk
Mensen vinden verveling niet leuk. Uit alle macht proberen we verveling te vermijden. Voortdurend zijn we op zoek naar prikkels om verveling te voorkomen. In 2010 publiceerde Science een studie met de titel: “A wandering mind is an unhappy mind”. Uit het onderzoek bleek dat de respondenten zich slechter voelden wanneer hun brein in rust was en afdwaalde, dan wanneer ze hun brein met prikkels bezighielden. Het is dus helemaal niet zo onlogisch dat we voortdurend op zoek gaan naar prikkels om ons goed te voelen.
En toch lijkt het heel zinvol te zijn om verveling de ruimte te geven, ja zelfs te koesteren. Het maakt ons namelijk creatiever. Het is namelijk heel gezond om ons brein af en toe eens af te sluiten van de voortdurende stroom aan prikkels waaraan we het blootstellen. Onze concentratie werkt net als een spier en is gebaat bij af en toe rust. Dus je lunchpauze gebruiken om een spelletje op je computer of smartphone te spelen, of druk met allerlei Social Media aan de slag te gaan, is eigenlijk helemaal niet zo handig. Stefan van der Stigchel, psycholoog aan de Universiteit van Utrecht en auteur van het boek “Zo werkt aandacht” onderzocht het. Hij toont aan dat een pauze op het werk in een omgeving zonder te veel prikkels, zoals de natuur, goed is voor je concentratie.
Ons default brain network
Opvallend genoeg blijkt een brein in rust helemaal niet inactief te zijn. Neurologen die proefpersonen in de MRI-scanner plaatsten zagen dat een brein dat niets te doen heeft toch in bepaalde hersendelen activiteit vertoont. Het “default brain network” wordt dit genoemd.
Ons brein schakelt dan over op dagdromen en introspectie. Dat dagdromen heeft een aantal interessante bijwerkingen. Je wordt er creatiever van. In 2014 lieten Amerikaanse onderzoekers een groep proefpersonen net zo lang telefoonnummers uit een telefoonboek overschrijven tot ze zich kapot verveelden. Vervolgens werden er tests uitgevoerd om de creativiteit te meten, zoals het bedenken van manieren hoe je twee plastic koffiebekers kunt gebruiken. De verveelde proefpersonen bleken veel meer creatieve manieren van gebruik van koffiebekers te bedenken dan de niet-verveelde controlegroep. Je brein kan dus op verrassende gedachten komen zolang je het maar de ruimte geeft om af en toe eens af te dwalen.
Een ander voordeel van verveling is dat het tot introspectie leidt, hoewel dat ook best confronterend kan zijn. Je zal maar ontdekken dat je je leven misschien niet zo hebt ingericht zoals je dat het liefst zou willen.
Nog 16 minuten te gaan. Ik vraag mij af hoe je ertoe komt als enige de gevel van je rijtjeswoning aan een renovatie te onderwerpen. Hadden de buren geen zin om daar geld aan uit te geven? Woont er een “pietje precies” die zijn huis tot in de puntjes verzorgt? Pietje precies, het kan niet mooi genoeg zijn, alleen een tien is acceptabel, het zijn allemaal flarden die zich aan mijn brein ontspruiten. Het zal maar altijd een tien moeten zijn denk ik half hardop. Mag het ook een beetje minder …., leven met een zeven, bijvoorbeeld….., de volgende 15 minuten vormt zich langzaam maar zeker een nieuwe column. Ach verveling……
Door: Rijk Binnekamp
Rijk Binnekamp is zo’n 20 jaar actief geweest op gebied van training, coaching en leiderschapsontwikkeling, heeft nog immer een bovengemiddelde interesse in leiderschap en alle aspecten die daar mee samenhangen. Zijn ideeën en gedachten vertrouwt hij regelmatig toe aan papier.
