Iedereen kan een leider zijn, maar wil je het ook echt?

Afgelopen vrijdag was ik op de Global Leadership Summit, een wat mij betreft erg inspirerende en erg on-Hollandse leiderschapsconferentie die dit jaar in maar liefst 135 landen wordt uitgezonden en in 60 talen wordt vertaald. En uiteraard gaat het over leiderschap, waarbij ook de insteek vaak net ff anders dan we vaak gewend zijn. Veel vaker gaat het over leiderschap als keuze. Wat vraagt het van je en ben je bereid dat te geven? Wat heb je nodig om je dromen te realiseren en je omgeving positief te beïnvloeden? Ik houd ervan.

Dit jaar sprak onder anderen Patrick Lencioni,  hij is een gerenommeerd organisatieadviseur, leiderschapscoach en bestsellerauteur.  Hij sprak over de drive die je als leider moet hebben. Ik houd er niet zo van om dienend-leiderschap als leiderschapsmodel te zien, zei hij. Want feitelijk is het de enige ware vorm van leiderschap. Ben je bereid anderen te dienen? Of ben je, zoals hij dat noemt, beloning-gedreven, wil je alleen maar leider zijn voor wat het jou oplevert? Ik deelde er al iets over op Twitter en dat maakte veel reacties los. Mensen vroegen zich af of je dat zomaar mag zeggen, we hebben toch een dingetje in Nederland met een concept als ‘enig ware’. Iedereen die claimt de waarheid in pacht te hebben kan rekenen op een storm aan kritiek. Ook al zou hij of zij gelijk hebben. We houden daar gewoon niet van in Nederland. En we houden er ook niet van omdat we dit eigenlijk niet willen horen. Want we weten best wel dat veel van de mensen op hoge posities beloning-gedreven zijn. En daar mag je niets van zeggen uiteraard. Meer inhoudelijke reacties heb ik ook gezien. We denken dan dat een dienend-leider niet ingrijpt. Alsof hij of zij soft is. Alsof dienen niet effectief is. Nou, de literatuur denkt daar heel anders over. En onze vriend Simon Sinek ook. Hij deelde deze week deze quote: Followers want to be taken care of, leaders want to take care of others. Ben je als leider bereid zorg te dragen voor anderen? Of verwacht je dat ze zorg dragen voor jouw behoeften? Of zoals Patrick Lencioni het beschrijft: ben je bereid je eigen belang, je ongemak, je populariteit opzij te zetten om te doen wat nodig is, wat de situatie vraagt, wat mensen van je nodig hebben? Leiderschap is geen walk in the park, het is hard werken! Wil je dat wel? Of ben je misschien meer beloning-gericht, op zoek naar wat het jou oplevert? In de definitie van Simon Sinek maakt dat je tot een volger, niet een leider. Tijd voor een grondig zelfonderzoek dan.

Het spel

Inmiddels heb ik het gevoel dat ik ook een aardig portie leiderschap ten toon spreid hier, want of dit nu echt een populaire boodschap is? Maar hey, soms moet een boodschap gewoon gedeeld worden. Vorige week werd ik nog geïnterviewd voor een artikel over zichtbaarheid van vrouwen. Toen werd me ook gevraagd hoe ik me staande houd in het spel.  Ik dacht even na en kon niet anders dan tot de conclusie komen dat ik niet meedoe in het spel. Het spel is namelijk iets van de oude systemen. Ik introduceer liever nieuwe spelregels die gaan over waarde, waarden en gelijkwaardigheid. En echt, je komt er een eind mee kan ik je vertellen. Wat je boven alles wint, is behoud van je vrijheid en de mogelijkheid om je omgeving maximaal positief te beïnvloeden. Wat wil je als leider nog meer? Bij Samensturing geloven we in gedeeld leiderschap. We geloven dat veel mensen in de organisatie een leider kunnen zijn, als ze oprecht bereid zijn om anderen te dienen, om het beste van zichzelf te geven voor de organisatie. En we geloven dat ze dit mogen doen met de unieke talenten en gaven die ze hebben gekregen. Bij Samensturing geloven we in verbindingen, in horizontale en verticale verbinding, in verbinding met de gezamenlijke missie en verbinding met elkaar. En we geloven dat er leiders nodig zijn om die verbindingen te bewaken. Dit kan nooit door een ‘alles-in-1’ leider worden gedaan.  Bij Samensturing geloven we in gedeeld leiderschap, vanuit het gegeven dat we als mensen meer natuurlijk talent voor visie of verbinding hebben gekregen, voor mens of proces. En dat we juist met elkaar het evenwichtig leiderschap kunnen neerzetten dat we nodig hebben.

Drie primaire rollen

Uitgaande van bovenstaande driehoek hebben we te maken met drie primaire rollen die nodig zijn om de missie en de verbindingen te bewaken:

• Bewaker van het collectief doel (in ons Saminc-team ook wel gekscherend de doelman genoemd): hij of zij is een visionair, ziet waar het heen kan gaan, kan mensen meekrijgen en enthousiasmeren. Maar is ook scherp, toetst de activiteiten aan de missie. Want die staat centraal in alles wat hij/zij doet.
• Bewaker van de verticale verbinding (ook wel verticale verbinder): dit is degene die de visie niet bedenkt maar wel de stappen ziet om die te operationaliseren. De verticale verbinder helpt mensen verbinden aan de missie doordat de stappen zo helder zijn, doordat hij of zij het zo praktisch kan maken en doorvertalen. Bij de verticale verbinders zien we leiders die meer mensgericht of meer procesgericht zijn, maar beide helpen ze op hun eigen manier mensen om verbinding te maken met de missie en wat het voor hen betekent in de praktijk.
• Bewaker van de horizontale verbinding (ook wel horizontale verbinder): dit is degene die niet per se heel erg bezig is met de missie, maar die gewoon wil dat iedereen het goed heeft met elkaar. De horizontale verbinder heeft een sensor voor sfeer en samenwerking, en alles wat daar – al dan net uitgesproken- in mis gaat. De horizontale verbinder zorgt zo voor de basisvoorwaarde die nodig is voor mensen om zich te verbinden met een missie, namelijk dat ze zich veilig en gewaardeerd voelen.

En dan hebben we uiteraard ook mensen met een combi van leiderschapsrollen:

• Bewaker collectief doel & verticale verbinder: dit zijn de mensen die niet alleen de visie hebben, maar hem ook weet te vertalen in concrete stappen. Dat zorgt ervoor dat de visie sneller geoperationaliseerd en omarmd kan worden.
• Bewaker collectief doel & horizontale verbinder: dit zijn de mensen die bewegingen starten. Vaak vinden ze zichzelf een verbinder, maar als je wat verder inzoomt zie je dat mensen verbinden rondom een missie, en dus niet alleen horizontaal.
• Verticale verbinder en horizontale verbinder: dit zijn mensen die overal in de organisatie verbinding weten te maken, als er maar een heldere visie is. Mensen, processen, zij weten wat er nodig is. Als bewaker van het collectief doel word je er gelukkig van deze mensen. Maar zorg wel dat ze een bewaker van het collectief doel naast zich hebben, anders raakt uiteindelijk de missie uit beeld.

Zorg dat je in (leiderschaps)team, op elk niveau, alle rollen vertegenwoordigd hebt, dan zal er evenwichtig leiderschap zijn. Dit zijn wat mij betreft de nieuwe leiderschapsrollen in de betekeniseconomie. Er zijn dus behoorlijk wat mensen die een leider kunnen zijn, als je zo kijkt. De vraag is alleen: wil je het ook? Ben je bereid je organisatie, je omgeving, te dienen met het beste wat je hebt? Of wil je alleen een comfortabele rol waar je beloningen ontvangt: status, geld, mensen die jou dienen in plaats van jij hen.. It’s up to you! Ik kan je wel vertellen waar je de meeste voldoening en zingeving in zult vinden. Vraag je je af hoe? Contact ons alsjeblieft, we helpen je graag. In april geef ik weer een training voor aanjagers van verandering, leiders van het nieuwe denken. Wees welkom! Meer info op www.saminc.nl Door Rianca Evers – den Ouden, auteur van Samensturing