Uit onderzoek blijkt dat als je het gevoel hebt dat iets van jezelf is, je er meer waarde aan hecht. Het wetenschappelijk onderzoek dat dit onderschrijft, heet het zogenaamde endowment-effect. Maar wat is het effect op psychologisch eigenaarschap?
Endowment-effect
Het endowment-effect toont aan dat mensen meer waarde hechten aan een object dat ze daadwerkelijk bezitten dan de waarde die ze toekennen aan datzelfde object als ze het willen verkrijgen. Hier zijn verschillende wetenschappelijke studies naar gedaan en deze hebben vele raakvlakken met de cognitieve psychologie. Je ziet dat de bereidheid om voor iets te betalen (willingness to pay) significant lager is dan de bereidheid om iets van de hand te doen (willingness to accept) als je het al in bezit hebt. Zelfs als je het object nog maar een paar minuten ervoor hebt verkregen.
Het meest aansprekende voorbeeld uit de wetenschap is wellicht het onderzoek van Daniel Kahneman, waarbij deelnemers een eenvoudige stenen koffiemok kregen en vervolgens de mogelijkheid kregen om deze verkopen. Uit dit onderzoek kwam naar voren dat het bedrag dat de deelnemers wilden hebben toen ze de mok in hun bezit hadden, twee keer zo hoog was als het bedrag dat ze ervoor wilden betalen voordat ze de mok in hun bezit hadden. Een significant verschil tussen de willingness to accept en de willingness to pay. We waarderen iets dus meer als het daadwerkelijk ons eigendom is. Het is interessante materie die we goed kunnen gebruiken in dit boek, dat gaat over het vergroten van eigenaarschap.
Psychologisch eigenaarschap
Het bezitten van een koffiemok is natuurlijk een ander soort eigenaarschap dan wat je graag ziet gebeuren in organisaties. In de wetenschap wordt hiervoor dan ook de term psychologisch eigenaarschap gebruikt.
Psychologisch eigenaarschap is de situatie waarbij het individu het gevoel heeft dat het eigendomsdoel, of een gedeelte daarvan, van hem of haar is.
Als je deze definitie goed overdenkt, betekent dit dat psychologisch eigenaarschap al kan bestaan zonder dat er sprake is van formeel eigenaarschap zoals je zag bij de koffiemok. Denk maar eens aan de vele discussies over flexwerken en de mensen die ondanks het flexwerken toch altijd op dezelfde plek gaan zitten. Of aan de computer of leaseauto die je van het bedrijf hebt gekregen. Het formele eigendom ligt bij de werkgever, maar reken maar dat jij je eigenaar voelt over dit bedrijfsmiddel. Denk maar eens aan je reactie als een collega opeens jouw computer of leaseauto denkt te kunnen gebruiken.
Dat wringt, toch?
Dit is mijn parkeerplaats
Jaren geleden verhuisden mijn vrouw en ik naar een rustige wijk in Haarlem. Ik was nog militair en was net terug van een zeven maanden durende missie in Afghanistan. Ik had behoorlijk wat ellende voor mijn kiezen gehad en van de ene op de andere dag stond ik weer in zonnig Nederland, met volle supermarkten en mensen die zich druk maakten over de uitslag van een potje voetbal. Op dag 2 na mijn thuiskomst klonk de bel van de voordeur. Daar stond onze buurvrouw en ze begon heel geïrriteerd te vertellen dat mijn auto op haar parkeerplek stond. ‘Echt waar mevrouw?’, vroeg ik heel beleefd. ‘Ik loop even met u mee, want dan moet ik het bordje dat hij van u is, over het hoofd hebben gezien, mijn excuses.’ Toen werd het even stil. ‘Nee, dat bedoel ik niet’, zei ze nadat ze mijn uitspraak even overdacht had.‘Ik woon hier al twintig jaar en jullie zijn hier net komen wonen, maar dat is eigenlijk mijn parkeerplek.’ Ik wist al snel wat haar intentie was en zag er nog niet de ernst van in. Ik vond het wel grappig na alle bommen en granaten van de afgelopen maanden. ‘Dus mevrouw, eigenlijk zegt u nu dat er na het verstrijken van een bepaalde periode een soort eigendomsrecht ontstaat, toch? Kunt u mij dan aangeven hoelang die periode dan is?’ Weer was het even stil. Ik zag dat de buurvrouw het gesprek niet zo leuk meer vond. ‘Nee, maar ik woon hier al meer dan twintig jaar’, herhaalde ze nog even dunnetjes. ‘Mevrouw, uw auto staat nu op de parkeerplaats naast mijn auto. Is dat ook niet prima voor nu? Die 1,5 meter die u nu extra moet lopen, is toch geen probleem? Als dat wel zo is, dan zet ik mijn auto met alle liefde weg, maar realiseert u zich wel dat ik net terug ben van zeven maanden Afghanistan. Ik heb de meest vreselijke dingen gezien. Mensen liggen soms letterlijk dood in de greppel en u maakt zich druk over het parkeren van een auto?’
Er viel een pijnlijke stilte en dit was duidelijk niet de uitkomst die zij van tevoren voor ogen had. ‘Zullen we het hierbij laten?’, vroeg ik ten slotte nog beleefd.
Eigenaarschap: een mooi fenomeen
Ik begrijp dat je zo elke discussie kunt relativeren en dat dat wellicht niet heel netjes van mij was. Maar ik vind het vooral heel interessant dat iemand zich een parkeerplaats toe-eigent: deze is van mij, want ik maak er al meer dan twintig jaar gebruik van. Eigenaarschap, het is een mooi fenomeen, waar je ook gebruik van kunt maken.
Het psychologisch eigenaarschap is een belangrijke factor binnen veel bedrijven. Medewerkers die zich psychologisch eigenaar voelen, voelen zich verantwoordelijk en zullen hierdoor een beschermende rol aannemen; ze zijn bereid om zich meer in te zetten.
Bron: Vergroot eigenaarschap
Door: Jochen Hekker
