Top down sturen werkt niet meer omdat het allemaal te complex wordt. Meer en meer komt het aan op zelfleiderschap van mensen. Dat zegt Ben Tiggelaar, dagvoorzitter op het jaarcongres Verandermanagement. Tijdens het congres worden de resultaten van het onderzoek De veranderagenda van Nederland 2012 van Leon de Caluwé bekend gemaakt.
Ben Tiggelaar – onafhankelijk onderzoeker, schrijver, trainer – kijkt reikhalzend uit naar het Jaarcongres Verandermanagement op 2 december. En niet alleen omdat hij dagvoorzitter is, maar ook vanwege de presentatie van de onderzoeksresultaten.
Tiggelaar is benieuwd naar de antwoorden op de vragen wat de veranderagenda van Nederland is en wie de agendasetters van dit moment zijn op het gebied van verandermanagement? “Ik hoop echt dat daar wat nieuws uitkomt en dat het niet de usual suspects zullen zijn. Dat het onderwerpen zijn die inspireren. Ik heb daar goede hoop op en verwacht ook een inspirerend congres vol nieuwe ideeën.”
Inhoudsdeskundige
Tiggelaar hoopt dat vanzelfsprekend omdat het hem ankers als dagvoorzitter geeft, maar hij hoopt het zeker ook als inhoudsdeskundige. Al vanaf de tijd dat hij als zestienjarige jongen hoofdredacteur van de schoolkrant was, is hij bezig met het onderwerp verandermanagement. Sindsdien houdt hij zich bezig met vragen als: hoe komen mensen tot verandering? Wat zet aan tot verandering en wat juist niet?
Na al die jaren van onderzoek heeft hij in elk geval voor zichzelf één hele belangrijke conclusie getrokken: omgevingsverandering heeft veel meer effect dan allerlei vormen van praten en communicatie. Tiggelaar: “Dat wil natuurlijk niet zeggen dat je niet moet communiceren, maar processen veranderen, fysiek een afdeling of een compleet team veranderen en software aanpassen, hebben vaak een veel grotere impact dan louter praten. Als je de omgeving intact houdt en alleen een intentie tot verandering uitspreekt, zijn veranderprocessen gedoemd te mislukken. Communicatie helpt bovendien alleen als het aansluit op de motivatie van mensen.”
Tiggelaar – onder meer auteur van de bestseller Dromen, Durven, Doen – heeft tevens vastgesteld dat organisaties te complex zijn geworden om top down leiderschap nog als model van deze tijd te aanvaarden. Het brengt hem op de stelling dat het vandaag de dag vooral draait om ‘zelfleiderschap’.
Grote uitdaging
En daar zit een grote uitdaging volgens Tiggelaar: “De meeste mensen zijn niet geschoold in de vaardigheid om te veranderen. Terwijl daar wel de kern zit. Een baas is het grootste deel van de tijd er niet bij als iemand zijn werk doet en het grootste deel van zijn tijd zal de medewerker dus zichzelf moeten sturen.”
Tiggelaar heeft recentelijk gezien hoe dat bij Philips tegenwoordig werkt. “Daar krijgen mensen nu 1000 e-miles (waar e staat voor employability) waarmee ze zelf trainingen en cursussen kunnen volgen. P&O biedt dit aan en de medewerker wordt door P&O primair gezien als klant. Ze zijn er daar achter dat P&O niet langer in staat is de medewerker top down te sturen.”
Is dat allemaal al niet geprobeerd in de fase van zelfsturende teams? Dat procedé is eigenlijk toch mislukt?
Tiggelaar: “Daar zit nog wel een verschil tussen. Veel mensen hebben inderdaad in het verleden simpelweg de mededeling gekregen dat ze voortaan zelf moesten sturen samen met hun collega’s. Maar als je mensen niet equipeert op dat gebied, kan het ook heel erg misgaan.’”
Hoog op de agenda
Dat verandermanagement momenteel hoog op de corporate-agenda’s staat, verbaast Tiggelaar maar ten dele. “Globalisering en ICT maken het mogelijk dat je met een knip van je vingers aan het andere eind van de wereld iemand of iets in beweging kunt zetten. Dat maak veranderen nodig. Anderzijds, in de jaren zeventig verscheen het boek Future Shock van Alvin Toffler. Daarin werd bijvoorbeeld de komst van de informatiemaatschappij al benoemd alsmede de sociale problemen waar snelle veranderingen toe kunnen leiden.”
Slotvraag. Het congres heeft als thema Veranderagenda 2012. Hoe ziet de 2012-agenda er wat dat betreft voor Tiggelaar zelf uit?
“Ik denk dat ik veel op reis ben. Tot in 2013 toe. Ik wil voor een Nederlands tijdschrift een groot aantal interviews in de wereld gaan doen met agendasetters rond het onderwerp management en verandering. Dat gaat dus verder dan verandermanagement alleen. Ik zie die reis als een soort cadeau aan mezelf om me verder te ontwikkelen. Zie het als een vorm van zelfleiderschap…”
Tiggelaar laat nog weten dat van hem tijdens het congres geen goeroeschap aangaande verandermanagement verwacht moet worden, met antwoorden op alle vragen. “Ik ben congresvoorzitter en probeer door middel van vragen te stellen, meningen los te krijgen bij het publiek. Het onderzoek van Leon de Caluwé gaat daarbij helpen. Over hem gesproken, ik denk dat op het gebied van verandermanagement De Caluwé een van de agendasetters in de wereld is. Voor mij is hij samen met de andere sprekers de garantie voor een prachtig inhoudelijk congres.”
Door: Ronald Buitenhuis
