Er zijn geen competentieprofielen van zelforganiserende teams vanuit onderzoek en literatuur. De meeste profielen zijn op individuen in een team gericht, maar een systeem is meer dan de optelsom van de delen. Wat beklemtoond wordt in een individueel competentieprofiel bij de begrippen zelforganiserend of zelfsturend zijn: flexibel, veerkrachtig, leiderschap, planningsvaardigheden, communicatief, kunnen onderhandelen.
Bovendien lijkt het alsof zelforganiserende teams, teams zijn die een lange tijd met elkaar samenwerken. Echter, in de toekomst werken gelegenheidsteams en teams meer op basis van TWO’s (tijdelijk werkbare overeenkomsten). Je ziet steeds meer verschillende organisaties een samenwerkingsverband smeden om samen een klus te klaren, voor lange of korte tijd. Ook hier wordt steeds vaker een teamcoach gevraagd om dit proces te begeleiden.
Het volgend competentieprofiel is samengesteld op basis van de gelezen literatuur en praktijk- en literatuuronderzoek. Zo’n competentieprofiel is niet statisch, maar een dynamisch gegeven. Het team kan het zelf regelmatig bijstellen in relatie tot zijn omgeving.
Zelfstandigheid
- bepaalt zelf gezamenlijk koers op basis van organisatie- en teamvisie
- prioriteert proactief teamplanning
- neemt zelf beslissingen over eigen handelen
- eenduidige taak- en doelgerichtheid
- organiseert zijn eigen flow in werk en reflecteren
- evalueert op basis van monitoring en gegevens
- reflecteert op eigen collectief handelen
- toont intrinsieke motivatie (je inspiratiebron)
- toont ondernemersgeest
- toont teamvolwassenheid
- bezit teamefficacy, gevoel van teameigenwaarde
Vorm geven aan interdependentie
- blijft op de hoogte van contextontwikkelingen binnen en buiten de organisatie
- stelt zich wendbaar op, kan schakelen in proces, op relatieniveau
- toont proceseigenaarschap in relatie met maximale klantwaarde
- doet aan relatienetwerken
- reageert tijdig, alert op patronen en communiceert over momenten
- handelt in overleg met betrokkenen (informeren, advies inwinnen, afstemmen, relationeel, positie-onderhandelen, hanteert adviesmethode)
- weet zijn bijdrage aan het grotere geheel, de organisatie te benoemen
- werkt multi- en interdisciplinair
Omgaan met en vorm geven aan ambiguïteit
Ambigue zaken zijn zaken die niet zomaar in het reguliere werk opgelost kunnen worden, zoals: ‘We hebben uiteenlopende visies en interpreteren gezamenlijk beleefde situaties anders’, of men weet niet wat men wil, of is het daar niet over eens, of zegt het een en doet het ander of de verzameling betrokkenen verandert steeds van samenstelling, wisselende coalities, vertrekkende managers, jobhoppende kenniswerkers enzovoort.
- hoge tolerantie voor complexiteit
- omgaan met ambiguïteit (onderwerpen, rollen, taken die dubbelzinnige en/of meerdere betekenissen hebben)
Professionaliteit
- vakkundig (persoonlijk meesterschap)
- focusgericht werken, eigen werkzaamheden in samenhang met die van anderen kunnen plannen (meetlat, eigenaarschap)
- kwaliteit is valuebased (organisatie, team, klant, maatschappij)
- ontwikkelingsgericht, leergierig, stelt leerdoelen
- hanteert metaview en perspectiefwisseling
- multi-leveling: kan snel schakelen tussen verschillende perspectieven. Zowel vanuit organisatiebreed naar de situatie kijken als vanuit klantwensen, als vanuit andere teamperspectief, als vanuit toekomstscenario’s, als vanuit planning en financiële zaken (contextgericht)
- handelt ethisch vanuit deugden (Ruijters, 2017) in dialoog met betrokkenen
Ieder item kan op een tienpuntsschaal uitgezet worden en met schaalvragen benaderd worden. De eigen mogelijkheden én aansluitende betekenisvolle stappen worden duidelijk. Wat hebben we al in huis? Waar blijkt dat uit? Wat zijn eerdere successen en ontwikkelingspunten geweest? Wat hebben we met zijn allen te leren? Hoe gaan we dat stap voor stap aanpakken? Hoe hebben we de vorige stap gedaan, wat heeft ons dat opgeleverd, gaan we zo verder of stellen we bij en wat dan? In het praktijkboek is de vragenlijst met de nodige instructies opgenomen.
Bron: Aan de slag met teamcoaching
Door: Marijke Lingsma
