Generatie Z is mondig, open, rationeel & intuïtief, non-conformistisch, activistisch en durft ongewone vragen te stellen. Hun valkuilen zijn afhankelijkheid, kwetsbaarheid, onzekerheid, snel verveeld zijn, ongeduldig en een korte aandachtsspanne. Ze zijn competitief ingesteld en vergelijken zich voortdurend met leeftijdsgenoten, wat die doen en waar zij staan. Generatie Z heeft een flexibele werkstijl. Op school hebben ze geleerd projectmatig en thematisch te werken. Opvallend is dat veel meiden in de lead zijn.
Valkuilen van Generatie Z
Valkuil: kwetsbaar, angstig, afhankelijk, korte aandachtsspanne, ongeduldig, overprikkeld, gebrek aan sociale en communicatieve vaardigheden.
Generatie Z volop in ontwikkeling
Generatie Z bevindt zich in de formatieve levensjaren. Een periode van de vroege jeugd tot het einde van de adolescentie waarin individuen belangrijke ontwikkelingsprocessen op fysiek, cognitief, sociaal en emotioneel vlak doormaken. De identiteit wordt geleidelijk gevormd. Generatie Z is dus nog volop in ontwikkeling en veel moet zich nog uitkristalliseren. Hierdoor is het moeilijk om je een eenduidig beeld te vormen van jongeren. De toenemende sociaaleconomische ongelijkheid en polarisatie in Nederland vergroten de verschillen en tegenstrijdigheden in denken en doen. De uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen in 2023 kwam voor velen als een verrassing. Jongeren zouden toch voor groene, links-progressieve partijen (moeten) gaan stemmen?
Woningnood en geldzorgen blijken echter toch een heter hangijzer te zijn, omdat jongeren daar direct last van hebben. In de politieke stem van jongeren is de huidige sociale segregatie duidelijk zichtbaar. Over het algemeen valt te stellen dat naarmate individuen ouder worden ze meer vaste patronen en overtuigingen ontwikkelen, wat bijdraagt aan de uniformiteit binnen een generatie. De tijd zal het leren of dit ook voor Generatie Z het geval is. In mijn boek Het Generatie-effect maak ik het mezelf makkelijk door me vooral te richten op de Generatie Z’ers die al jongvolwassen zijn en (beginnen met) werken.
Quotes en kracht
Quotes: ‘woke’, ‘quiet quitting’, ‘safe spaces’, ‘cancelcultuur’, ‘It’s all Gucci’.
Typische elementen adolescentie: #BLM, fidget toys, Billie Eilish, memes, Snapchat, TikTok, influencers, corona, bubble tea, genderneutrale wc.
Kracht: omgevingsbewust, serieus, intuïtief, voorzichtig, bedachtzaam, schaamteloos, mondig, non-conformistisch, activistisch, idealistisch én realistisch, open-minded, flexibel, (co)creëren, interactie.
Jonge jaren
Van boomers zijn we aangekomen bij de zoomers. De generatie waar momenteel het meest over te doen is. Generatie Z is vooral bekend als de Digital Natives. Andere benamingen: Centennials, Pivotal Generation, Plurals, iGen, Zillennials. Generatie Z is natuurlijk nog erg jong en wordt (nog steeds) intensief door hun ouders begeleid. Generatie Z groeit op in kleurrijke en steeds vaker samengestelde gezinnen. In de huidige maatschappij krijgen mensen later kinderen, waardoor de ouders niet alleen tot de Pragmatische generatie behoren, maar ook tot Generatie X. De ouders geven hun kinderen intensieve begeleiding. Zij vinden qualitytime en goede communicatie met hun kinderen belangrijk. Zij nemen hun kinderen uiterst serieus, en doordringen hen van het belang van levensvreugde en liefde. Ook betrekken zij hen bij veel zaken en informeren zij hen over hetgeen zich in de (boze) buitenwereld afspeelt. Hierdoor is Generatie Z al op jonge leeftijd goed op de hoogte.
Competitie
Ook op school wordt er al vanaf jonge leeftijd ruimschoots aandacht besteed aan ontwikkeling. Net als Generatie Y is Generatie Z een product van de prestatiemaatschappij. Meer dan bij voorgaande generaties wordt nauwkeurig bijgehouden waar kinderen staan ten opzichte van andere kinderen. In het rapport wordt hun (eventuele) progressie uitgebreid weergegeven. Hierdoor is Generatie
Z zich al op jonge leeftijd bewust van hun prestaties ten opzichte van de peer benchmark. Dit creëert competitie met leeftijdsgenoten en druk om vooruitgang te boeken.
Curling-ouders van Generatie Z
Ouders van Generatie Z worden ook wel curling-ouders genoemd omdat ze hun kroost (proberen te) beschermen tegen de gevaren van het leven. Of helikopterouders omdat ze hun kinderen continu in de gaten houden en hen willen behoeden voor elke misstap. Met een gps-tracker om en een helm op mogen ze ‘vooruit’ fietsen naar het speeltuintje om de hoek. Deze ‘bigbrotherisering’ belemmert logischerwijs het opbouwen van zelfredzaamheid, weerbaarheid en frustratietolerantie. In combinatie met een prestatiemaatschappij ligt angst en onzekerheid op de loer. De leeftijd waarop jongeren voor het eerst seks hebben, blijft stijgen. Expertisecentrum Rutgers noemt als belangrijke reden dat jongeren vooral met seks wachten uit angst om iets verkeerds te doen.
De oudere Generatie Z’ers woont langer thuis onder de vleugels van hun ouders. Dit heeft te maken met de woningcrisis, maar waarschijnlijk deels ook met de pamperende opvoedingsstijl van hun ouders. Sommigen hebben het zelfs over ‘voltijdskinderen’ en menen dat de wederzijds afhankelijkheid tussen ouders en kinderen de creativiteit en zelfstandigheid van jongeren kan schaden. De combinatie van een prestatiemaatschappij, beschermende ouders en een onzekere toekomst maakt hen tot een voorzichtige en serieuze groep jongeren die verstandige keuzes willen maken.
Digital Natives
Generatie Z is opgegroeid in de digitale revolutie, hét digitale tijdperk. Daar waar Generatie Y tech-savvy is, zijn Generatie Z’ers de echte Digital Natives. Nog met de luier aan hebben zij kennisgemaakt met technologie. Ze weten niet beter. De digitale vaardigheden zijn logischerwijs sterk ontwikkeld bij deze generatie. Ze maken zich nieuwe technologische toepassingen snel eigen. Wat hun jeugd verder kenmerkt, is globalisering, polarisering en diversifiëring. Ze staan al van jongs af aan in contact met (onbekende) leeftijdsgenoten over de hele wereld en spelen met een VR-bril op games met en tegen elkaar. Daardoor delen ze – nog meer dan Generatie Y – meer met leeftijdsgenoten aan de andere kant van de wereld dan met hun buren van een andere generatie.
Generatie Z: De nieuwe Verloren generatie
Is Generatie Z wederom een ‘No Future’-generatie? De meeste Generatie Z’ers groeiden en groeien (zeker in Nederland) op in relatieve welvaart, maar wel in tijden van grote onzekerheid en dreiging. Ook wel een wereldwijde polycrisis genoemd: economische crisis, klimaatcrisis, gezondheidscrisis, vluchtelingencrisis, energiecrisis, wooncrisis, geopolitieke crisis. Zij weten maar al te goed dat de mogelijkheden niet onbegrensd zijn. Ook zijn zij de eerste naoorlogse generatie die het (sowieso in materieel opzicht) slechter gaan krijgen dan de vorige. Nu al ervaren zij de effecten. Ze wonen langer bij hun ouders dan vorige
generaties. De combinatie van geen betaalbare woning kunnen vinden en het comfort van ‘hotel mama’ houdt ze lang in het ouderlijk huis. Met een gemiddelde studieschuld van € 17.100 staan ze al vroeg op achterstand. De prijsstijgingen helpen niet.
‘Verloren’ doelt bij hen overigens geenszins op jeugdwerkloosheid: de banen liggen voor het oprapen. Dat is de ‘silver lining’. Hoewel de naam ‘pechgeneratie’ niet onterecht is, roept deze wel veel weerstand op bij zowel jongeren als ouderen. ‘Maak ons toch geen slachtoffer’ of ‘We moeten voorkomen dat dit generatiebeeld zich als een selffulfilling prophecy verankert in het zelfbeeld van jongeren en passiviteit en verlamming in de hand werkt’ versus ‘Zeur niet zo, jullie hebben het hartstikke goed’.
Van optimisme naar realisme
De onzekere omgeving waarin Generatie Z opgroeit, weerspiegelt zich in het gekelderde optimisme. Pragmaten en Generatie Y zijn opgegroeid in voorspoed. Dit heeft geleid tot een grondhouding van optimisme en het kijken door een roze bril. Bij Generatie Z is dit anders. Generatie Z heeft minder vertrouwen in de wereld om hen heen en de toekomst. Er heerst cynisme. En toch laten genoeg Generatie Z’ers de drive en ambitie zien om verandering door te voeren. Het lijkt vooralsnog niet uit te monden in lethargie en passiviteit. Is Generatie Z werkschuw? Nee, zij studeren en werken als nooit tevoren.
Adolescentie
Hoewel de oudste Generatie Z’ers nog volop in de formatieve jaren zitten, is al een omgevingsbewuste, kosmopolitische, politiek geëngageerde en ondernemende groep jongvolwassenen zichtbaar. Zij hebben soms al een eigen onderneming terwijl ze nog op school zitten. Ze doen veel verschillende dingen tegelijkertijd: netflixen, tiktokken, muziek luisteren, ondertussen huiswerk maken en als het éven kan ook nog appen, snappen en Insta checken. Zij zijn meer politiek geëngageerd dan vorige generaties. Diversiteit en duurzaamheid zijn voor hen de norm. En al is het nog steeds een minderheid van Generatie Z die de straat op gaat en een echte ‘changemaker’ is, hun kritische geluid over onder andere klimaatverandering en de strijd voor meer gelijkheid slaat aan.
Werk geen probleem voor Generatie Z
Generatie Z is toekomstgericht en komt (straks) door de wol geverfd de werkvloer op. Degenen die al werken, vertonen een toekomstgerichte blik op werk. Door de onzekere tijden hechten ze weer meer dan Generatie Y aan financiële stabiliteit en baanzekerheid. De arbeidsmarkt pakt voor hen gunstig uit. Het vinden van een baan zal gezien de vergrijzing voorlopig geen probleem zijn. Werkwaarden die bij hen passen, zijn impact, vrijheid, flexibiliteit en ondernemerschap. Zij willen graag samen verandering doorvoeren, de wereld beter en mooier maken en blijven leren. Hun werkstijl kenmerkt zich door ondernemen, creëren, intuïtief, individualistisch én teamwork, werkverdeling op talent, nastreven van verandering en sociale verantwoordelijkheid.
Drijfveer geld
Generatie Z wil graag snel veel geld verdienen en dat ook laten zien. De uitspraak ‘It’s all Gucci’ (lees: het gaat goed) spreekt boekdelen. Dit lijkt tegenstrijdig met idealisme, activisme en duurzaamheid. De drijfveer geld heeft te maken met enerzijds de hang naar zekerheid en anderzijds de hang naar vrijheid. Door snel financieel onafhankelijk te worden, hebben ze hun ‘ticket to paradise’ en kunnen ze zelf bepalen wat ze willen doen. Uiteraard zullen de meesten gewoon moeten werken voor een baas, maar door het tekort aan jongeren kunnen ze wel eisen stellen over arbeidsvoorwaarden.
Levens- en beroepsfase
Het merendeel van Generatie Z zit nu nog in de school- en studiebanken. De oudste Generatie Z’ers bevinden zich in de beginfase van hun beroepsleven. Ze lopen stage of bekleden hun eerste positie. Zij zijn de nieuwe juniors op de werkvloer. De anderen zullen snel volgen, er staat je wat te wachten!
Handleiding
Leer van hun ondernemerschap, laat je inspireren door het idealisme en activisme van Generatie Z. Wees eerlijk en jezelf, maak persoonlijk contact, maak gebruik van hun digitale vaardigheden en laat ze meedenken. Kijk uit: ze zijn allergisch voor valse beloftes, mooi weer spelen en kortetermijndenken.
Beluister de podcast: Het Generatie-effect met Kim Jansen
Bron: Het generatie-effect
Door: Kim Jansen
