Pingpongtafels, een mindfulnesscursus of dankbaarheid beoefenen: soms lijkt het dat geluk vooral een individuele missie is of om plezier draait. Het is de vraag of dat werkt. De werkplek kan echter wel een vruchtbare bodem bieden die zorgt dat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn, zich ontwikkelen en op hun plek zitten. Zulk ‘goed werk’ zorgt voor beter presteren én meer floreren. Wat kun je als leidinggevende of teamcoach doen om daaraan bij te dragen?
Een vruchtbare bodem vervult de psychologische basisbehoeftes
Eigenlijk willen mensen van zichzelf een goed leven hebben. De bekende zelfdeterminatietheorie van Deci en Ryan stelt dat daarvoor wél een aantal psychologische basisbehoeftes nodig hebben: een soort vruchtbare voedingsbodem. Als die basisbehoeftes – autonomie, verbondenheid en competentie – vervuld zijn, dan zijn we gemotiveerd om aan de slag te gaan. We leren, ontwikkelen, presteren beter.
Autonomie draait om het zelf kunnen bepalen van wat je doet en hoe je dat doet. Verbondenheid gaat om goede relaties en het gevoel dat je gewaardeerd wordt. Competentie is het gevoel dat je in staat bent om goed met je taken en uitdagingen om te gaan. Wilmar Schaufeli voegt hier nog een vierde behoefte aan toe: zingeving, de behoefte om betekenisvol bezig te zijn, purpose. Deze behoeftes zijn universeel: wereldwijd hebben mensen dit nodig om op te bloeien. Tegelijk zijn ze persoonlijk: wat voor de een voldoende autonomie is, is voor een ander beknellend en voor een derde juist beangstigend grenzeloos.
Een werkplek die autonomie, verbondenheid, competentie en purpose helpt vervullen
Als teamleider, manager, coach of gewoon als betrokken collega kun jij ook helpen om een werkomgeving te creëren die de basisbehoeftes vervuld. De kunst is om meer te doen dan een eenmalige actie. We kunnen prima een dagje zonder de basisbehoeftes, maar omgekeerd is een dagje wél verbinding ervaren niet voldoende. Het jaarlijkse teamuitje is leuk, maar niet voldoende als je de rest van het jaar geen contact hebt. Met deze behoefteversterkers kun je juist in de dagelijkse praktijk aan de slag.
- Autonomieversterker: vraag aan iemand wat ze graag doet. Stimuleer mensen om hun eigen werkwijze te ontwikkelen die bij hen past – in tijd, plaats, taken en aanpak. Natuurlijk wel in goed gezamenlijk overleg, dat bevordert direct de verbondenheid.
- Verbondenheidversterkers: maak bij het teamoverleg ook tijd voor bijpraten. Dat kan vooraf of na afloop bij de koffieautomaat. Let daar extra op bij online en hybride meetings. Spreek daarnaast ook je waardering uit voor collega’s. Goede kans dat je daarmee een positieve spiraal in gang zet.
- Competentieversterker: neem mensen lastige taken niet direct uit handen, maar help ze het zélf oplossen. Geef ze de tijd, middelen en feedback om zelfstandig problemen op te lossen en uitdagingen te overwinnen. Moedig daarnaast collega’s aan om samen te sparren over hun werk. Dat stimuleert ook verbondenheid en het geeft zin aan je werk als je een ander kunt helpen.
- Purposeversterker: laat medewerkers merken voor wie ze het werk doen en wat die klant er aan heeft. Bespreek en benoem daarnaast het hogere doel van werkzaamheden. Zo betrek je mensen in prioriteiten en zien mensen beter het nut in van wat ze doen.
Jij bent het systeem van de ander
De basisbehoeftes worden vervuld door je omgeving en daarmee ontstaat de ruimte om te ontwikkelen, te presteren en te floreren. We zijn van elkaar afhankelijk en het mooie is: jij bent (een stukje van) de omgeving van anderen! Geef mensen autonomie, bied ze verbondenheid en waardering, vergroot hun competentie door opdrachten die net uitdagend zijn en help mensen om aan iets zinvols te werken. Daarmee creëer je een vruchtbare bodem om te floreren!
Door: Matthijs Steeneveld
Matthijs Steeneveld is een bevlogen positief organisatiepsycholoog die professionals en organisaties helpt bij ‘goed werk’ – werkgeluk en goed presteren. Deze blog is gebaseerd op zijn nieuwste boek, ‘Autonomie Verbondenheid Competentie Purpose’ (Boom Uitgevers). Meer op www.msteeneveld.nl/autonomie
