De ziel van het team

Het is een schitterende klok. Mechanisch. De radartjes draaien, een cirkeltje knikt van rechts naar links en een palletje geeft een metalig geluid. Aan de voorkant tikt de wijzer. Het uurwerk loopt als een zonnetje. Ook teams kunnen zo lopen. Dan is wel aandacht nodig voor een aantal cruciale tandwielen in het mechanisme. Die zijn het collectieve resultaat, de collectieve samenwerking en de ziel van het team.

Focus op het collectieve resultaat

Je team levert altijd een bijdrage aan een groter geheel. Dus, waaraan lever je als team een bijdrage? Wat maak je met elkaar? Voor wie maak je het? Als je soepel wilt samenwerken, moet het antwoord op deze vragen helder zijn. Pas dan is duidelijk waarom dit team bestaat, wat het maakt en voor wie het werkt. Tegelijkertijd wordt dan zichtbaar wat de bijdrage van ieder individueel teamlid aan het grotere geheel is. Dit lijkt logisch, maar in de praktijk loopt het regelmatig anders. Een team moet bijvoorbeeld extra taken oppakken. Als het dan niet focust op het collectieve resultaat kan verwarring ontstaan. Op dat moment gaan individuele meningen de boventoon voeren. Het gaat echter niet om individuele meningen. Het gaat er om of iets, in dit geval deze nieuwe taken, helpt bij het bereiken van het collectieve resultaat. Een teamgesprek over dit resultaat verduidelijkt de onderlinge samenhang, de hoofd- en bijzaken en wie op welke manier bijdraagt aan het collectief.

Focus op collectieve samenwerking

Een team moet samenwerken om resultaat te bereiken. Dit lijkt een open deur. Maar ook hier leert de realiteit vaak anders. Regelmatig bepalen individuele voorkeuren de manier van werken. Een soepele samenwerking draait niet om de individuele voorkeur van bijvoorbeeld een manager die weinig wil vergaderen. Het gaat ook niet om de persoonlijke voorkeur als het over nieuwe werktijden gaat. Het gaat om het boeken van het teamresultaat en het zoeken naar de collectieve manier van werken die daarbij past. Het gaat niet alleen om het maken van de afspraken maar ook om het bespreken van de afspraken, om de manier waarop je deze met elkaar invult. Die nadruk op het teamgesprek klinkt misschien mechanisch, maar dat is het niet. In de gesprekken geeft iedereen zijn persoonlijke mening over het collectieve resultaat en de samenwerking. Dat kan verschillende emoties opleveren, wanneer teamleden eigen beelden moeten bijstellen, hun valkuilen en kwaliteiten benoemen en zich open stellen voor het verhaal van de ander. Het gevolg kan zijn dat eigen voorkeuren en lievelingstaken anders ingevuld worden omdat dat goed is voor het collectief. Dat brengt ons bij het laatste punt: de ziel van het team. Die beschrijf je door de twee focuspunten hiervoor samen te vatten in 1 zin: “we zijn er als team om …” .

Geen woorden maar gesprekken

De teamsamenwerking verbetert dus niet doordat je wat woorden toevoegt over een concreet resultaat, afspraken en een bovenliggend doel. Dat helpt wel. Maar de samenwerking wordt pas echt soepel als je het gevoel bespreekt. De echte beleving, de trots en de zorgen. De “ziel” ontstaat dus als je goede gesprekken hebt gevoerd, je persoonlijke verhalen hebt gedeeld, en het meer is geworden dan een zakelijke oefening. In die gesprekken is, doordat persoonlijke meningen en gevoelens zijn besproken, vertrouwen ontstaan. Dàt leidt tot een collectief beeld in het team. Pas dan vul je de zin op zo’n manier aanvullen dat hij een bepaalde energie geeft en meer is dan een stel woorden. De ziel in het team ontstaat dus dóór de gesprekken over de samenwerking en het collectieve resultaat. Dat leg je het vast in een zin die ook iets van het gevoel vasthoudt. Dan heeft het team een ziel en loopt het team als een zonnetje. Door: Maurice van Hoek