Er is een verschil tussen slachtoffer zijn en in de slachtofferrol zitten. In het eerstgenoemde geval is jou iets aangedaan of overkomen. De term ‘slachtofferrol’ heeft betrekking op de manier(en) waarop je daarmee omgaat vanuit je gedachten, gevoelens en gedrag. Stel je je gelaten en passief op? Neem je je verlies en ga je over tot de orde van de dag? Of kom je in verzet en accepteer je niet wat jou is aangedaan? Kenmerkend voor de huidige tijd is dat slachtoffers zich meer gaan roeren. Giftig gedoe wordt niet langer lijdzaam ondergaan.
Verzet tegen agressief gedrag
Slachtoffers hullen zich minder automatisch in stilzwijgen en verzetten zich makkelijker tegen agressief gedrag. Ze proberen de autonomie die hun is ontnomen terug te winnen.
Ook het gedrag van omstanders is cruciaal voor het verloop van giftig gedoe. Gedragen die zich als toeschouwers die erbij staan, ernaar kijken en weer verdwijnen? Niet wetend wat te doen met de situatie of bang voor eventuele represailles van de dader (en een gebrek aan ondersteuning van de kant van de organisatie)? Of komen ze op voor het slachtoffer? Bieden ze hulp en troost? Nemen ze het slachtoffer bij de arm om het gebeurde te melden? Of komen ze zelfs in actie door bijvoorbeeld de dader aan te spreken?
Tips voor opstanders
Kim Scott, Amerikaans expert op het gebied van aanspreken en het geven van feedback, geeft een paar interessante tips om omstanders tot opstanders te transformeren:
- Vermoed je dat het gaat om verkeerde aannames over de rol van maatschappelijke groepen of over verantwoordelijkheden en het verrichten van taken, gebruik dan bij voorkeur een Ik-stelling: ‘Ik vind dat…’
- Regelrechte vooroordelen ga je te lijf met een Het-stelling: ‘Het is niet geoorloofd om…’
- Op agressief gedrag reageer je met een Jij-stelling: ‘Jij moet…’ (waaraan je een heldere consequentie verbindt).
Een laatste opmerking voor opstanders: probeer niet de eenzame held uit te hangen. Kom in actie, maar zoek daarbij voortdurend steun van anderen.
Beluister de Boom Management Podcast over giftig gedoe
- Het boek Giftig gedoe op de werkplek is genomineerd voor Ooa-Sioo Boek van het Jaar
