Een leider moet voor hij ergens aan begint, drie belangrijke vragen beantwoorden: waarom ga je iets doen, waar ga je heen en hoe ga je je doel bereiken? Als je met behulp van de blikopener de waarom-vraag hebt beantwoord, kun je met de waarheen-vraag aan de slag. De priem helpt je daarbij. Die gebruik je om je doel/focus te bepalen. Leiderschap betekent hier concreet: de richting aangeven.
Geschatte leestijd: 5 minuten
Dat punt waarop de leider en de mensen om hem of haar heen zich moeten gaan richten, is misschien wel dichterbij dan je denkt. Een volgende betekenisvolle stap is immers niet altijd meteen een hele reis.
Voordat je anderen meeneemt, bepaal je eerst zelf je doel. Zo puntig en concreet mogelijk. En stel je je voor in welke fasen je dit doel wilt bereiken. Maak hier een schets van. Bespreek dit idee met anderen, zodat je het doel nog scherper voor ogen krijgt. Het delen met anderen van een nieuw doel of plan heeft nog een voordeel. Er ontstaat in deze fase al draagvlak of zelfs directe betrokkenheid. Laat anderen dus meebepalen wat de juiste plek en planning is om de priem te plaatsen.
Wanneer zet je de priem in?
Als iedereen in een organisatie zijn eigen gang gaat, lukt het nooit om voorgenomen resultaten te behalen. Met je priem breng je focus aan. Een leider is immers niet alleen een inspirator, maar ook een gids. Hij wijst – al dan niet in overleg – het doel op de kaart aan. Bijvoorbeeld bij de start van een nieuw project, of als je samen een jaarplan schrijft met actiepunten per kwartaal. Zo help je om duidelijk te maken waar jij en de organisatie de komende tijd hun energie en talenten op in gaan zetten, en voorkom je versnippering en verspilling.
Let op dat je persoonlijke doelen verbonden blijven met die van de organisatie. Als die te ver uit elkaar gaan lopen verdwijnt de gezamenlijke focus en zal de samenwerking steeds stroever verlopen.
Hoe gebruik je hem?
Soms moet de inzet van de priem worden opgeschort omdat er eerst een (beter) visiedocument op tafel moet komen. Stel hiervoor bijvoorbeeld een focusteam samen dat ‘op reis’ gaat door de organisatie en bij verschillende teams en afdelingen verhalen ophaalt. Dat kunnen geschreven vertellingen of beelden zijn, zoals tekeningen of andere kunstuitingen, maar ook filmpjes. Vraag de focusgroep een samenvatting in beelden en woorden te presenteren aan het management en het bestuur. Het is een fantastisch uitgangspunt om vanuit gedeelde beelden en woorden een aangescherpte visie en missie en concrete plannen van aanpak voor de organisatie te formuleren.
Een ander voorbeeld waar de priem goed van pas komt, is bij het opstellen van een jaarplan. Vaak zie je dat er in januari een degelijk jaarplan ligt. Een lijvig document van soms tientallen pagina’s met tal van ambitieuze doelen. Bij het lezen weet je op voorhand al dat die in december nooit allemaal kunnen zijn behaald. Het zijn kortom allemaal verschillende prikjes in het hout, zonder duidelijke richting of focus.
Niemand in de organisatie weet wat er eerst moet gebeuren, en waar hij daarna heen moet. Deze gang van zaken kun je doorbreken door een jaarplan (of projectplan) te schrijven met een aantal urgente oneliners waarin steeds één centraal thema is samengevat. Dit is krachtig en beklijft: ‘We groeien dit jaar met 5 procent, blijven binnen de begroting en behalen onze kwaliteitscertificering met ruime score (8).’ ‘We benutten onze capaciteit voor 100 procent waardoor de wachttijden dalen naar hooguit twee weken.’ ‘Het arbeidsverzuim daalt met 2 procent mede doordat we vrije dagen beter spreiden. Niemand neemt nog langer dan drie weken achtereen vakantie en iedereen neemt tussendoor geregeld vrije dagen op. Overwerk wordt teruggedrongen door minder project- en werkgroepen te maken.’ ‘Onze klanten worden sneller geholpen. Hiervoor stoppen we met de tussenkomst van de telefooncentrale die steeds moet doorverbinden, maar rouleren zelf in de telefonische bereikbaarheid van onze afdeling.’ Enzovoort.
Houd het kort en overzichtelijk. In spannende situaties, zoals klanten die wegblijven, ontevredenheid in verband met wachttijden, financiële problemen of een hoog arbeidsverzuim, voldoen algemene plannen met veel teksten niet. Juist dan is het belangrijk om focus aan te brengen.
Waar moet je op letten?
De priem hanteer je in de eerste plaats voor jezelf. Jij moet weten wat je wilt en waar je reis naartoe gaat. Het gebruik dwingt je te focussen en doelgericht op te treden. Zorg ervoor dat je trefzeker prikt; een waaier van punten op de horizon creëert verwarring. Kies dus niet elke week een nieuw doel, bijvoorbeeld door de ene week de aanpak van het ziekteverzuim en de andere week efficiënter inroosteren als prioriteit te bestempelen. Dan hanteer je de priem niet doelgericht, maar gooi je tientallen pijltjes in een dartboard. Dat type leiderschap wekt bij de omgeving wrevel en weerstand op.
Bron: Het Zwitsers zakmes van de leider
Door: Gabriël Anthonio
