Stel je de managementmaestro op het podium voor: een rukje met de baton – marketing barst los; een zwaai met de staf – sales valt in; een wijds armgebaar – hr, pr en it harmoniëren. De droom van een manager. Er zijn zelfs leiderschapsworkshops onder leiding van dirigenten.
Een spelletje met citaten
Er zijn drie citaten over deze metafoor. Terwijl je ze leest, doen we een spelletje. Kies de uitspraak die jouw opvatting over management het best verwoordt. Maar let op: je moet kiezen terwijl je leest – dus voordat je begint aan het volgende citaat. Daar tegenover staat dat je driemaal mag kiezen!
Citaat 1
Van Peter Drucker, de goeroe der goeroes:
Een analogie [voor de manager] is de dirigent van een symfonie-orkest, die met zijn inspanning, visie en leiderschap zorgt dat het geluid van afzonderlijke instrumenten een levend geheel van muziek wordt. Maar de dirigent heeft de partituur van de componist. Hij vertolkt die slechts. De manager is zowel componist als dirigent.
Stem je voor de manager als componist en dirigent?
Citaat 2
Van Sune Carlson, een Zweedse econoom, die de eerste serieuze studie naar het managementwerk van Zweedse ceo’s deed:
Vóór de studie dacht ik altijd dat een chief executive een dirigent van een orkest was, op enige afstand, op zijn podest. Nu ben ik geneigd hem te zien als marionet in een poppenkast. Honderden mensen trekken aan de touwtjes, en daardoor wordt hij gedwongen tot bepaald gedrag.
Stem je voor de manager als marionet?
Citaat 3
Van Leonard Sayles, die het middenkader in de Verenigde Staten bestudeerde:
De manager is als een dirigent van een symfonie-orkest die probeert tot een melodieuze uitvoering te komen… terwijl de orkestleden allerlei privéproblemen hebben, toneelknechten muziekstandaarden verplaatsen, het publiek en de instrumenten last hebben van temperatuurswisselingen en de sponsor van het concert irrationele veranderingen in het programma eist.
Stem je voor de manager als dirigent in een repetitie?
Pas op!
Ik heb dit spel gespeeld met allerlei groepen managers. Het pakt altijd hetzelfde uit. Voor de eerste optie gaan een paar handen omhoog. Voor de tweede een paar meer. Voor de derde steekt iedereen zijn hand op! Managers zijn als orkestdirigenten, dat klopt. Maar los van de uitvoering gaat het vooral om de dagelijkse routines. Pas op voor metaforen die verheerlijken.
En de dirigenten? Zijn zij managers, of leiders? Buiten de uitvoering zijn ze beide. Ze selecteren de musici en de muziek. Tijdens de repetities maken ze er een samenhangend geheel van. Maar kijk eens naar een dirigent tijdens een uitvoering. Dan is het vooral een voorstelling. Beter nog: kijk eens naar de musici tijdens een uitvoering. Ze kijken nauwelijks naar de dirigent. Dat kan trouwens ook een gastdirigent zijn. Kun je je op andere terreinen een gastmanager voorstellen?
Wie trekt er aan de touwtjes?
Wie trekt er aan de touwtjes: Toscanini of Tsjajkovski? In werkelijkheid zijn dat de musici, maar die spelen de noten die door de componist zijn geschreven voor hun instrument – allemaal samen. Het is dus de componist die zowel componist als dirigent is. En aangezien de componisten dood zijn, nemen de dirigenten het applaus in ontvangst.
Misschien is de hele wereld een toneel, en zijn de componisten, dirigenten, managers en spelers allemaal gewoon spelers. Als dat zo is, behoort het management niet op het podium van de ivoren leiderschapstoren.
Bron: Mintzberg in essentie
Door: Henry Mintzberg
