De CNV luidt de noodklok over werkdruk en moeheid bij werknemers ten gevolge van corona. Onderzoeksuitkomsten zijn verontrustend; een derde van de werknemers geeft aan meer werkdruk te ervaren in coronatijd.
Voor de hand
Coronamoeheid. Oorzaken te over. Online werken, wat echt veel vraagt van ons brein. Kids in thuisonderwijs, een forse aanslag op gemoed van ouders. Bedrijven in nood, waardoor met minder mensen hetzelfde werk wordt verricht. Zorgen om continuïteit van werkinkomsten voor zelfstandigen en kleine bedrijven. Voor de hand liggende oorzaken die we allemaal wel in de smiezen hebben.
Cultuur schept orde in chaos
Maar er is een dieperliggende oorzaak van coronamoeheid. Wat we onderschatten, is hoe vermoeiend het is dat álles anders is. Wij mensen hebben een krachtig hulpmiddel in samenleven: een set van omgangsvormen, gedragsaanwijzingen en regels. Bij elkaar noemen we die geheim genootschap afspraken ‘cultuur’.
Cultuur schept orde in chaos. Maakt dat we over veel dagelijkse beslommeringen niet hoeven na te denken. Zo wéét je gewoon hoe je mensen begroet. Met een handdruk. Als je gaat werken, trek je je pak aan. Of je spijkerbroek als je fysiek werk doet. Of je uniform.
Ook complexere processen hebben we ‘cultureel ingeregeld’. Hoe je een nieuwe collega wegwijs maakt in de organisatie. Zelfs onze ruzietjes en machtsstrijd hebben we ‘cultureel laten stollen’. Hendrik die altijd te laat komt en baas Machteld die dan altijd zucht, maar er nooit echt iets van zegt. Cultuur zorgt dat we over een heleboel dingen niet na hoeven te denken.
Culturele herordening
Maar nu dus wel. En dat betekent dat we meer bewuste beslissingen moeten nemen over ons gedrag. Of we in een online meeting wel of niet vragen naar iemands huwelijksperikelen. Hoe je je collega aanspreekt die steeds maar ongewenst binnen jouw 1,5 meter grens komt. Hoe je die patiënt geruststelt voor een operatie zonder even je hand op zijn schouder te leggen.
Kleuterstadium
Corona heeft ons behalve angstig ook deels cultuurloos gemaakt. We weten niet meer hoe we moeten verbinden, huggen, terecht wijzen, vieren, rituelen maken, geloven, rouwen, samenkomen, ontmoeten, boos zijn en liefhebben. En dus gaan we experimenteren met van alles en nog wat op illegale feestjes, demo’s en op het werk in stiekeme what’sappgroepjes. Onze verworven culturele volwassenheid zijn we plotsklaps kwijt. Cultureel gezien verkeren we opnieuw in het kleuterstadium, die je als reiziger ook kunt ervaren in een nieuw land. Kleuters hebben gewoon heel veel slaap nodig. Laten we daar een beetje rekening mee houden als collega’s en werkgevers. We zijn gewoon een beetje moe. En dat is oké en cultureel uiterst adequaat.
Door Danielle Braun
Danielle Braun is corporate antropoloog. Ze reist de wereld rond om van tribes overal op de wereld te leren hoe we moeten organiseren en veranderen. Danielle staat dagelijks als een van Nederlands topsprekers op het podium. Ze adviseert bestuurders over organisatie-verandering en bij taaie verander-vraagstukken. Is directeur van de Academie voor Organisatiecultuur. Ze is auteur van managementboek van het jaar 2016 ‘De Corporate Tribe van Building Tribes, Tribaal Kantoorgedoe en Da’s Gek. Columnist voor kranten, radio, TV.
Deze column werd eerder gepubliceerd in DFT
