Complexiteit, de eerste valkuil van risicomanagement

Modern risicomanagement heeft nog steeds vier klassieke valkuilen. Die zijn niet nieuw, maar wel actueel. Fascinerend, hoe velen – inhoudelijke professionals, leidinggevenden, adviseurs én zelfs risicomanagers – er steeds weer met open ogen en de beste bedoelingen invallen.

Wat zijn die vier valkuilen? Het gaat om complexiteit, getallen, illusie en niets dóen. Zijn ze te vermijden? Jazeker: door deze valkuilen te herkennen, te erkennen en er tijdig voor stil te staan. Dat laatste vanuit een prikkelende vraag. Dit blog gaat over de eerste valkuil van risicomanagement: complexiteit.

Valkuil 1: complexiteit    

Neem een leidinggevende van een woningcorporatie – zeker niet de grootste. Ze kreeg tijdens het volgen van een opleiding een update van het risicodossier binnen. Er stonden nu 543 risico’s in…. Wie kan en wil daar wat mee doen? Wie geeft dit aantal energie? Retorische vragen. Dit is de complexiteit van omvang. Een andere complexiteit is die van classificatie. Risico’s worden dan bijvoorbeeld beoordeeld op basis van 7 kans-klassen en 5 maal 7, ofwel 35 gevolgklassen. Elk risico wordt zo in een classificatie-vakje geperst van de risico-matrix of heat map. Met eindeloze discussies of een risico in klasse 5 of eigenlijk in klasse 6 thuishoort. Voor klasse 6 moeten we escaleren naar het hogere management… Dus dan maar als klasse 5 classificeren. Dan houden we het in eigen hand, of niet?

Hoe deze valkuil te vermijden?

Hoe is de valkuil van complexiteit te vermijden? Risicomanagement is blijkt immers makkelijk moeilijk te maken. Het omgekeerde is veel lastiger. Hoe beperk je de complexiteit van risicomanagement? Dit doe je bijvoorbeeld door élk risico vanuit een doel te beschrijven. Een doel in de meest brede zin van het woord, op individueel, team- of organisatieniveau. Ook een taak, eis of de uitkomst van een werkproces is een soort doel. Een risico is een onzekere belemmering (of kans!) op weg naar het realiseren van dat doel. Op deze manier worden risico’s relevant, ze hebben immers impact op een doel. En wie wil er geen doelen realiseren in een organisatie? Leg dat maar eens uit. Deze risicobenadering sluit volledig aan op de hedendaagse risicodefinities. Ook helpt het om scherpe keuzes te durven maken. Breng de 7 kans-klassen bijvoorbeeld terug tot 3 of misschien zelfs wel 2 klassen: grote kans en kleine kans. Grote kans dat hiermee de scherpte toeneemt.

Stilstaan

Tot slot, hoe weet je nu of je deze valkuil daadwerkelijk hebt vermeden? Door af en toe stil te staan, en jezelf, je team, je collega’s een prikkelende vraag te stellen:

• Waardoor maken we risicomanagement onnodig complex?      

Formuleer op deze vraag samen een oprecht antwoord én handel er naar. Dit onder het nog niet zo bekende motto Wie stilstaat voor een valkuil, die valt er niet in. Volgende week aandacht voor de tweede valkuil van risicomanagement: Getallen Door: Martin van Staveren

Dr. Martin van Staveren staat voor anders omgaan met risico’s. Hij adviseert organisaties over realistisch en vernieuwend risicomanagement. Ook is hij kerndocent aan de Executive Masteropleiding Risicomanagement, Universiteit Twente. In 2015 verscheen zijn boek Risicogestuurd werken in de praktijk. In augustus 2018 verschijnt zijn volgende boek: Risicoleiderschap.