Waarin verschillen moonshots van de duizend-en-een doelen die in onze jaarplannen staan en die gedurende het jaar automatisch worden afgevinkt? Een moonshot betekent dat je durft te dromen. Dat je torenhoge ambities koestert. Dat je het verschil wilt maken. Moonshots bieden hoop in bange dagen. Zij laten zien dat de problemen van vandaag een opstap zijn naar een betere wereld.
Hoop is zowel in het werk als in het gewone leven een zwaar onderschatte factor. ‘Hoop is de vreugde die je ervaart door de verwachting dat de toekomst positief zal uitvallen’, zei de filosoof Spinoza. Hoop is meer dan een droom. Hoop is het geloof dat die droom werkelijkheid wordt. Ooit. Straks. Als je er maar hard genoeg aan werkt. Hoop doet leven: het is een onuitputtelijke energiebron. Eenmaal door hoop bevangen, kun je jarenlang door de woestijn trekken, onder de meest barre omstandigheden overleven en de meest onmogelijke dingen bereiken.Een droom met deadline
Hoop komt niet uit de lucht vallen, maar is het werk van hoopbieders. Ze geven je positieve energie, gooien de luiken open en vertellen je dat de toekomst al voor de deur staat. Hoopbieders inspireren je met wenkende perspectieven en grootse idealen. Ze maken je enthousiast om samen een ‘droom met een deadline’ na te jagen. Hoopbieders geven je iets om naar toe te leven. Ze geven je het gevoel dat jouw daden ertoe doen. Zelfs of juist in tijden van onzekerheid. Want hoop begint bij het besef dat de wereld verre van volmaakt is. Hoopbieders laten zien dat het niet alleen wenselijk, maar ook mogelijk is om afscheid van het oude te nemen. Ze zetten zichzelf aan de kop van een beweging die naar een nieuwe, veelbelovende en betere wereld voert. Aan het begin van de jaren zestig gebeurde dit, toen de Amerikaanse president John F. Kennedy het vermetele plan verkondigde om binnen het decennium een mens op de maan te zetten en weer veilig naar de aarde te laten terugkeren. Letterlijk een moonshot dus. Zijn ambitie moet gezien worden tegen de achtergrond van het feit dat de verantwoordelijke ruimtevaartorganisatie (NASA) verworden was tot een traag en log apparaat. Bedrijfsonderdelen werkten niet met elkaar, maar tegen elkaar. Zelfs voor hogere managers was het volstrekt onduidelijk waar de organisatie voor stond en waarheen zij op weg was. Geen wonder, als je weet dat er toentertijd binnen de organisatie 531 doelstellingen circuleerden. Met zijn aankondiging om naar de maan te gaan, was aan al die onzekerheid een einde gekomen. Bovendien was er ineens ook hoop op betere dagen. Een pikant detail: nog voordat de maanmissie in 1969 succesvol zou worden afgesloten, had de NASA alweer een nieuwe uitdaging geformuleerd. De volgende reis zou de mens naar Mars moeten brengen. De moonshot zou plaatsmaken voor een Marsmissie. Machtige partijen in het defensie- en inlichtingenapparaat torpedeerden dit idee echter: zij meenden dat hun belangen beter gediend waren met de ontwikkeling van ruimteveren waarmee spionagesatellieten konden worden vervoerd. De gevolgen waren desastreus: de ambities om andere planeten te verkennen werden op een laag pitje gezet. De NASA raakte in de vergetelheid.Elon Musk
Hoop laat zich misschien wel remmen, maar niet temmen. En zo geschiedde het dat Elon Musk, een in Zuid-Afrika geboren en in de Verenigde Staten levende ondernemer en visionaire hoopbieder, de oude droom van een Marsmissie een halve eeuw later weer nieuw leven inblies. Zijn argumentatie hierachter: het feit dat de noodzakelijke transitie naar duurzame energiebronnen tergend langzaam gaat, zal de mensheid in de toekomst flink opbreken. Om het voortbestaan van het menselijk ras te redden, is er maar een optie en dat is verkassen naar een andere planeet. Te beginnen met Mars. Musk weet zich bij de realisatie van zijn plannen gesteund door een flinke wind in de rug die wordt aangewakkerd door hightech nerds. Google wil uitsluitend producten en diensten op de markt brengen die tien keer (!) beter zijn. Andere hightechbedrijven formuleren naar hartenlust ‘massive transformative purposes’. Het is een en al toekomstmuziek dat in de oren klinkt.Je moet enthousiasme kanaliseren
Is die muziek ook voor gewone stervelingen weggelegd? Jazeker. Een voorbeeld: enkele jaren geleden brachten drie Overijsselse ondernemers een bezoek aan het Lowlands-muziekfestival. Enthousiast over hun ervaringen en vooral ook over de sfeer, droomden ze de dagen na terugkomst over het organiseren van een soortgelijk evenement. Het moest een groots festival worden, waar een bonte mix van interessante schrijvers, sprekers en musici zich van hun beste kant zouden laten zien. Een naam hadden ze ook al bedacht: Het Grootste Kennisfestival van Nederland. Maar hoe werk je zo’n hoopvol idee uit? Rudie Jansman, een van de drie bedenkers van het festival, zegt hierover: ‘Als we het alleen van ons enthousiasme hadden moeten hebben, was er waarschijnlijk weinig van terecht gekomen. Je moet je enthousiasme kanaliseren. Wij hebben dit gedaan door ons heel levendig voor te stellen wat er op het festival concreet zou gaan gebeuren en hoe we dat wilden realiseren. Op die manier werd niet alleen voor onszelf, maar ook voor anderen die wij er vervolgens bij betrokken duidelijk waar het festival precies voor stond. Door er een levendig en helder uitgewerkt beeld van te schetsen, werd onze moonshot een gemeenschappelijke moonshot van iedereen.Dat zag je niet alleen terug in het enthousiasme waarmee mensen zich vrijwillig aanmeldden om iets voor het festival te betekenen, maar dat merkte je ook aan de positieve sfeer tijdens het event zelf.’ Het bovenstaande voorbeeld maakt duidelijk dat het bedenken van een moonshot niet alleen iets is voor machtige presidenten en ondernemers. Iedereen die het wil, kan een moonshot dromen. Daarnaast maakt het voorbeeld ook duidelijk dat je er met het formuleren van een moonshot niet bent. Daarna komt de periode van de moeizame uitwerking en het harde werken.Want hoop doet niet alleen leven, je moet er ook heel wat voor doen …Door: Hans van der Loo en Patrick Davidson
