Succesvol veranderen is gestoeld op drie vormen van bewustzijn: omgevingsbewustzijn, sociaal bewustzijn en zelfbewustzijn. Deze niveaus van bewustzijn dragen bij aan succesvolle verandering en aan je eigen ontwikkeling. Je kunt alleen bewust zijn als je de rust neemt om naar jezelf te kijken, tijd hebt om aandacht te geven aan anderen en de ruimte neemt om waar te nemen wat er in je omgeving gaande is. In veranderingen is het zinvol om daarop terug te kijken en je af te vragen wat je van het avontuur hebt geleerd, hoe de opgedane ervaringen je helpen om jezelf te verbeteren en wat je kunt doen om je goed voor te bereiden op een nieuw avontuur.
Omgevingsbewustzijn
Omgevingsbewustzijn is essentieel voor succesvolle veranderingen. Je kunt alleen proactief handelen als je weet wat er speelt in de omgeving, de markt en bij je klanten. Veranderen is vooruitzien. Een blik op de toekomst creëert steun en betrokkenheid, genereert wendbaarheid en motiveert mensen om die toekomst te realiseren. Het helpt als het toekomstbeeld aansluit bij de ambities van mensen die meedoen. Een gezamenlijk toekomstbeeld geeft richting aan een verandering en genereert energie om die toekomst te realiseren. Bij omgevingsbewustzijn gaat het niet alleen om de omgeving van de organisatie waarin je werkt, het gaat ook om je directe werkomgeving en wat daar speelt. Voelhorens en antennes helpen om zwakke signalen op te vangen. Je intuïtie bedriegt je zelden, dus neem die serieus. Je ogen en oren kun je maar beter openhouden om aan te voelen wat er gaande is. Het is de kunst om zowel verbindend als beschouwend te zijn naar de organisatorische context. Waardeer culturele waarden en persoonlijke waarden van mensen, neem deze waarden serieus en beschouw ze tegelijkertijd niet als vanzelfsprekend. Ontwikkel begrip voor je eigen culturele waarden en neem die evenmin aan als vanzelfsprekend, maar ontwikkel veerkracht.
Sociaal bewustzijn
Sociaal bewustzijn betekent dat je investeert in anderen en bereid bent om je open te stellen voor ervaringen en gezichtspunten van mensen om je heen. Het is de kunst om je eigen oordeel nog even uit te stellen en eerst op zoek te gaan naar wat de ander uniek en waardevol maakt. De vraag “wat doe ik fout dat hij zo gek doet?’, kan hierbij helpen. Creëer een rijk beeld van de mensen om je heen en verdiep je in hun oorsprong, de persoonlijke geschiedenis, de onderliggende drijfveren en hun onzekerheden en angsten. Vermijd persoonlijke barrières en zorg ervoor dat je makkelijk benaderbaar en aanspreekbaar bent. Je kunt mensen versterken in wie ze zijn en wat ze kunnen bijdragen door het geven van eerlijke en positieve feedback en door het uitspreken van waardering voor inzet en geleverde bijdragen.
Zelfbewustzijn
Tot slot zelfbewustzijn. Als leider, verandermanager, projectleider, professional en adviseur is het relevant dat je jezelf en je oorsprong kent. Het begint met het kennen en accepteren van je eigen biografie. Wat waren belangrijke plekken en gebeurtenissen in je leven, wie waren belangrijke mensen die je hebben gevormd tot wat je nu bent, wat zijn je angsten en waarin ben je prominent? Het is mooi om te reflecteren op je fascinaties, wat je eigenlijk altijd al heeft beziggehouden en waar je nieuwsgierig naar bent. Wat geeft je energie en wat geeft je rust? Wat zijn je mooiste momenten waaraan je met genoegen terugdenkt? Om jezelf te leren kennen helpt het om uit je comfortzones te treden en nieuwe plekken en culturen te verkennen. In andere culturen en nieuwe ervaringen leer je jezelf kennen en ontdek je de eigenaardigheden van je eigen cultuur. Het biedt je mogelijkheden om andere perspectieven te verkennen en nieuwe mogelijkheden te zien. Vraag anderen om eerlijke feedback. Excellente leiders en professionals onderscheiden zich van middelmatige leiders en professionals doordat ze na vrijwel elk diepgaand contact aan hun gesprekspartner vragen: waarmee heb ik je geholpen en wat kan ik de volgende keer beter achterwege laten? Om jezelf richting te geven in je activiteiten zijn drie gezichtspunten van belang: Wie ben ik en wat wil ik zijn? Welke betekenis heb ik en welke betekenis wil ik in de toekomst hebben? Met wie wil ik me verbinden en hoe ik communiceer ik met anderen? Dit zijn eenvoudige vragen. De antwoorden zijn meestal wat ingewikkelder.
Door: Jaap Boonstra
