Uiteindelijk draaien vrijwel alle belangrijke veranderingen, thuis op het werk of in onze maatschappij, om menselijk gedrag. Gedrag is geen onderdeel van een verandering, het ís de verandering.
Hoe dan?
Een paar voorbeelden: als we voortaan de klant meer centraal willen stellen als organisatie, dan moet die klant dat ook zien in ons gedrag. Als we minder schadelijke stoffen willen uitstoten als maatschappij, dan moeten beslissers bij de overheid en in het bedrijfsleven, andere beslissingen nemen én uitvoeren. Als ik me fitter wil voelen, dan zal ik vaker uit mijn stoel moeten komen.
De noodzaak van gedragsverandering zien is één ding. De vraag die meteen erna komt is altijd: hoe dan? Hoe krijg je jezelf en anderen zover dat ze hun gedrag ook echt veranderen?
COM-B-model
Een praktische en realistische benadering is het COM-B-model, populair onder gedragswetenschappers. Volgens dit model moet je voor verandering werken aan meerdere factoren tegelijk: Capability, Opportunity en Motivation (COM) leiden gezamenlijk tot Behavior (B). In het Nederlands: gedrag wordt aangedreven door de volgende drie factoren:
- Capaciteit: is iemand in staat om het beoogde gedrag te vertonen? Fysiek en cognitief. Zijn onze mensen gekwalificeerd voor het nieuwe werk dat er moet gebeuren in ons bedrijf? Wat kun je doen aan belemmeringen op dit gebied?
- Gelegenheid: werkt de sociale en fysieke omgeving mee? Wat zijn de belemmeringen in de werkomgeving voor het gedrag dat je meer zou willen zien? Wat kun je doen om het makkelijker te maken, om de kans op gewenst gedrag te verhogen?
- Motivatie: is de innerlijke drang van mensen groot genoeg om het ene gedrag te verkiezen boven het andere? Verlangen mensen er bewust of onbewust eigenlijk wel naar? En hoe kun je dit beïnvloeden?
Vaak kijken veranderaars naar slechts één van deze COM-B-elementen. En vaak gaat het dan over motivatie. We hopen dat mensen door voorlichting of financiële prikkels meer zin in ons plan krijgen. Maar meestal heeft dat maar weinig effect, omdat de factoren capaciteit en gelegenheid niet meewerken.
Een van mijn belangrijke learnings uit de afgelopen jaren, zeker na het volgen van een summer school aan het Centre for Behaviour Change aan University College London (waar ook dit COM-B model is ontwikkeld en gevalideerd), is dat je de kans op een geslaagde verandering sterk vergroot door eerst een COM-B analyse te doen.
Pas wanneer je weet wat er moet gebeuren in de drie factoren capaciteit, gelegenheid en motivatie om de kans op het gewenste gedrag te vergroten, dan kun je zinvol op zoek naar interventies. En op die manier werk je doelgericht in het hart van de verandering.
- Meer hierover tijdens het Jaarcongres Verandermanagement.
Door: Ben Tiggelaar
