In deze samenvatting neemt Lidewey van der Sluis je mee langs de kerninzichten uit een recent verschenen artikel in het internationale toptijdschrift van de Academy of Management. Het artikel gaat over de impact van AI op organisaties en hoe zij hiermee om zouden moeten gaan. Geschreven door de Duitse hoogleraar Thomas Hutzschenreuter die werkzaam is aan de Technische Universiteit van München en zijn buitenpromovendus Tim Lämmermann.
Zij wijzen op vijf aandachtsgebieden die voor organisaties in het tijdperk van AI relevant zijn. Samen vormen deze gebieden de zogenaamde ‘AI-schijf van vijf’, ofwel het AI-roer voor organisaties als houvast in deze tijd van ingrijpende veranderingen en grote omwentelingen.
De vijf gebieden vertonen gelijkenissen met aspecten in managementinstrumenten voor organisatie-ontwikkeling zoals Business Model Canvas (BMC) en Strengths-Weaknesses-Opportunities-Threats (SWOT)-analyse.
Vijf focusgebieden rondom AI-gebruik in organisaties
1. Speelvelden
Organisaties moeten zich afvragen op welke terreinen AI kan worden ingezet en benut. Hierbij staat de waardeketen centraal en is het de vraag waar AI in de waardeketen kan worden ingezet om sneller en/of betere producten en diensten te leveren.
Hierbij geldt de waarschuwing: Ga AI niet overal gebruiken waar het kan, maar weeg zorgvuldig af waar en in welke mate AI-gebruik mogelijk en nuttig kan zijn.
2. Waardecreatie
Organisaties moeten zich afvragen hoe AI kan worden ingezet en benut om haar concurrentiekracht te vergroten. Hierbij staan de producten en diensten centraal en is het de vraag op welke manier AI kan worden ingezet of benut om de dienstverlening te verbeteren en/of betere of nieuwe producten te maken.
Hierbij geldt de waarschuwing: Ga jezelf niet profileren als een AI-gedreven organisatie als je als organisatie bekend wilt blijven als een mensgerichte organisatie
3. Financiële impact
Organisaties moeten zich afvragen waar zij met AI kosten kunnen besparen. Hierbij staan de inkomstenstroom en kostenstructuur van de organisatie centraal en is het de vraag hoe AI ervoor kan zorgen dat inkomstenstromen worden geoptimaliseerd en kostenstructuren worden gestroomlijnd.
Hierbij geldt de waarschuwing: Overschat én onderschat de effecten van AI niet. Blijf realistisch in je verwachtingen en leer gaandeweg wat wel en niet werkt.
4. Implementatie
Organisaties moeten zich afvragen waarin ze moeten investeren om met AI te kunnen werken. Hierbij staat de technische kant van AI centraal en is de vraag welke software en hardware de organisatie nodig heeft om optimaal van AI gebruik te kunnen maken.
Hierbij geldt de waarschuwing: Zie vragen van betrokken partijen, intern en extern, niet over het hoofd. Heb oog en begrip voor mensen met weerstand, neem vragen serieus, en wees benaderbaar.
5. Organisatiedynamiek
Organisaties moeten zich afvragen hoe zij het werken met AI gaan borgen. Hierbij staan de mensen en hun kennis en kunde in de organisatie centraal en is het de vraag hoe de organisatie het werken met AI een integraal, duurzaan, en toegankelijk onderdeel kan laten worden van organisatieprocessen.
Hierbij geldt de waarschuwing: Overhaast niet. Wees wakker en alert om relevante signalen rondom (toekomstig) AI-gebruik op te vangen.
Naast deze focusgebieden en bijbehorende waarschuwingen en adviezen, zijn uit dit artikel een aantal aanbevelingen af te leiden..
Aanbevelingen
- Blijf nieuwsgierig
De auteurs roepen op om het gebruik van AI continue te herijken omdat AI kunstmatig is en daarom als kunstmatige intelligentie continu in ontwikkeling is. Dit vraagt van bestuurders en directeuren in organisaties om de ontwikkelingen in AI als technisch hulpmiddel en hedendaagse hefboom voor de waardecreatie van de organisatie op de voet te blijven volgen. Met open vizier. Zonder angst maar vanuit de hoop dat de mens met AI nog beter in staat zal zijn om van organisaties waardevolle lichtbakens te maken.
- Synchroniseer AI-gebruik met organisatiedoel
Naast de manier waarop AI kan worden ingezet in organisaties is het raadzaam om doel van AI-gebruik te koppelen aan het doel van de organisatie. Want AI gebruiken omdat andere organisaties het ook gebruiken is geen sterk uitgangspunt. Ook de reden dat AI-gebruik leuk en handig is, is onvoldoende overtuigend. De business case van AI-gebruik is beter als deze is gebaseerd op een redenering van binnenuit; vanuit de bedoeling van de organisatie. Als AI-gebruik bijvoorbeeld bijdraagt aan het op korte termijn effectiever en/of efficiënter kunnen werken en realiseren van de gezamenlijke ambitie is het gebruik zeer legitiem.
- Gebruik AI voor continue vernieuwing
Naast exploitatiedoelstellingen rondom continue verbetering hebben organisaties oog voor exploratie; het werken aan continue vernieuwing. AI-gebruik zou dat eveneens mogelijk kunnen maken. Doelen die eerder onmogelijk leken komen met AI-gebruik binnen handbereik. In dat geval geldt niet een argumentatie voor het gebruik van AI in de organisatie gericht op betere exploitatie maar op betere exploratie. Als AI-gebruik ervoor zorgt dat er binnen gestelde operationele kaders grenzen kunnen worden verlegt die voor de organisatie op lange termijn wenselijk zijn, is het gebruik eveneens te rechtvaardigen.
Door: Lidewey van der Sluis
Prof. dr. Lidewey van der Sluis is hoogleraar Strategisch Leiderschap en Talentmanagement aan de Nyenrode Business Universiteit en tevens grondlegger van dit vakgebied en bijbehorende leerstoel. Tevens is zij auteur van diverse bestsellers en meer dan 230 publicaties en veelgevraagd spreker op congressen, strategiedagen, evenementen in de zakenwereld en in het publieke domein. Zij geeft nationaal en internationaal lezingen op het gebied van leiderschap, organisatie-ontwikkeling, werkgeverschap, en talentbeleid en is visiting professor aan diverse buitenlandse universiteiten in Zuid-Afrika en Noord-Amerika.
