Het aantal mensen met ouderdomsziekten neemt fors toe door de vergrijzing. Hierdoor neemt de druk op het gehele zorgsysteem toe, van mantelzorg tot eerstelijnszorg en van spoedzorg tot verpleeghuiszorg. In een steeds krapper wordende arbeidsmarkt vraagt dat om innovatie, vernieuwing en toewerken naar andere vormen van (meer informele) zorg. Hoe gaan zorgorganisaties daarmee om? Een interview met Lita Berkhout, bestuurder bij zorginstelling ActiVite.
Wat zijn op dit moment de belangrijkste onderwerpen die in de sector spelen? Door toename van het aantal ouderen zijn er in de toekomst meer mensen met meerdere aandoeningen tegelijk (multimorbiditeit). Een deel van de ouderen heeft daarnaast ook sociale problemen, zoals eenzaamheid. Het aantal mensen met een complexe, domeinoverstijgende zorgvraag zien we ook stijgen. Dit vraagt om een integrale kijk op zorg, waarbij over de grenzen van de sector heen gekeken moet worden. Een voorbeeld is de acute ouderenzorg, waar ziekenhuizen, huisartsen en VVT organisaties in ketenverband aan meer patiëntvriendelijke en efficiëntere opvang en doorstroom (moeten) werken. De verwachtingen die zowel patiënten als zorgverleners hebben van de mogelijkheden van de gezondheidszorg nemen ook toe, mede gevoed door technologische ontwikkelingen. Patiënten doen steeds meer zelf. Dit vergt nieuwe en andere vaardigheden van patiënten en zorgverleners, maar ook aandacht voor groepen die hier moeite mee hebben. De zorg verschuift steeds meer naar bij de patiënten thuis. In onze sector is fors geïnvesteerd in de kwaliteit van de verpleeghuiszorg, maar tegelijk is er financiële druk op de wijkverpleging en WMO zorg. De betaalbaarheid van de zorg in de toekomst baart ook ons zorgen.
Het aantal mensen met een complexe, domeinoverstijgende zorgvraag vraagt om een integrale kijk op zorg.Welke aansprekende innovaties hebben de afgelopen periode gespeeld? Op zorginhoud is op tal van terreinen gewerkt aan vernieuwing en ontwikkeling. Zo zijn de afgelopen jaren op wondzorggebied verpleegkundigen geschoold tot wondconsulent. De wondconsulenten ondersteunen en adviseren collega’s bij de complexe wondzorg en zijn sleutelfiguren naar de huisartsen en de wond expertisecentra van de ziekenhuizen. Hiertoe wordt ook de regiefunctie complexe wondzorg geleverd. Vanuit het ziekenhuis is een succesvol project gestart met urologische patiënten. Deze patiënten werden in het ziekenhuis behandeld, maar ontvangen nu in thuissituatie zorg op maat. Er is verder een programma dementie ontwikkeld. Uitgangspunt hierbij is dat we werken via het zogenoemde principe van ‘stepped care’. Vanuit deze visie zijn casemanagers dementie aangesteld, die beschikbaar zijn voor coaching en advies aan in- en externe professionals en het begeleiden van complexe cliënten met dementie. Binnen de verpleeghuizen krijgt aandacht voor kwaliteit van leven een belangrijke plek. Belangrijk hiervoor is dat activiteiten beter aansluiten op de individuele wens van de bewoner. ActiVite heeft aansluiting gezocht bij het project ‘Leefplezierplan voor de zorg’ van de Leyden Academy. Een experiment in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), met als doel meer leefplezier voor de bewoners, tevreden familieleden en naasten en medewerkers die met meer plezier hun werk doen. Daarnaast participeert ActiVite in het project Radicale vernieuwing van het onderwijs in de zorg. Kern is dat dit vernieuwende onderwijs gericht is op persoonsgerichte zorgverlening. Insteek van de radicale vernieuwing is o.a. dat de inhoud van het onderwijsprogramma wordt gebaseerd op – en goed aansluit bij – de in de praktijk vereiste kennis en competenties. En dat de stapeling van de onderwijsniveaus beter op elkaar gaan aansluiten, zodat de doorlooptijden voor de medewerkers die zich naar een hoger niveau willen ontwikkelen korter kunnen worden. Na een periode van uitwerking en voorbereiding van dit nieuwe concept zijn de eerste groepen studenten in het RVWO (radicaal vernieuwend en waardevol onderwijs) in 2018 gestart en inmiddels zijn de eerste studenten al geslaagd. De leerlingen zijn deels doorstromers vanuit de eigen organisatie en deels externe zij-instromers. Recent is een aanvraag vanuit de Stimuleringsregeling gehonoreerd. De Stimuleringsregeling E-health Thuis (SET) heeft als doel het stimuleren van het op grotere schaal en structureel inzetten van e-health in de reguliere zorg aan en ondersteuning van mensen thuis. ActiVite richt zich daarbij vooral op de inzet van de Medido, een automatische medicijndispenser waarmee Farmaceutische telezorg door thuiszorgmedewerkers aan thuiszorgcliënten kan worden geleverd. Daarnaast wordt ingezet op het gebruik van de Medicatie Controle App waarmee op afstand het ‘vier ogen principe’ bij medicatie toediening uitgevoerd kan worden. De App bespaart reistijd van de verpleegkundige en bevordert de veiligheid bij de cliënten. Tenslotte zal via de inzet van ETRS (Elektronische Toedienregistratie) de controle en automatische terugkoppeling van toedienlijsten van medicatie aan cliënten kunnen plaatsvinden, gericht op direct inzicht in medicatietrouw en medicatieveiligheid. De SET is bedoeld als stimulans voor het creëren van meer gebruikers, structurele inbedding in het zorgproces en duurzame bekostiging van bestaande e-health toepassingen. Welke leerpunten hebben deze innovaties opgeleverd? Investeren in techniek is belangrijk, maar het investeren in mensen die in staat zijn met nieuwe systemen, werkvormen of technieken te werken moet niet onderschat worden. Vernieuwing kan mensen stimuleren en zet mensen in hun kracht maar vraagt aandacht en tijd.
Investeren in techniek is belangrijk, maar investeren in mensen die in staat zijn met nieuwe systemen en technieken te werken, moet niet onderschat worden.Daarnaast raakt innovatie meestal ook het domein of werkterrein van andere hulpverleners of stakeholders. Tijdig partijen betrekken vergroot het draagvlak en regelmatige informatie en communicatie hierover is dus essentieel om succesvol te kunnen zijn. Welke kennis zou uw organisatie graag willen delen? Activite staat open voor kennisdeling op alle vlakken. In het al genoemde samenwerkingsverband Transmuralis is dit een belangrijk speerpunt. Evenals de resultaten die vanuit de samenwerking met de Leyden Academy voortkomen. Wat vind je de belangrijkste uitdagingen voor de komende periode? Naast de al genoemde stijgende zorgvraag en toenemende complexiteit van zorg vooral de uitdaging om voldoende goed toegerust zorgpersoneel aan ons te (blijven) binden. Daarnaast zal waarschijnlijk ook de wachtlijst gaan stijgen, wat aan de andere kant ook de nodige druk gaat geven. Welke ambities heeft uw organisatie voor de komende periode? ActiVite wil zich blijven onderscheiden door haar complete aanbod van zorg. Dus van ambulante zorg, begeleiding en behandeling thuis tot aan verblijfzorg in een verpleeghuis. Daarbij wil ActiVite excelleren in de complexe zorg voor kwetsbare cliënten die we gedurende het hele traject kunnen ondersteunen en begeleiden. Dit vraagt gemotiveerde en goed onderlegde medewerkers die zich optimaal kunnen ontplooien binnen ActiVite, ondersteund met passend leiderschap. Met welke resultaten is uw organisatie tevreden? Primair natuurlijk als de cliënt tevreden is. Maar dat kan uitsluitend als gewerkt wordt vanuit een financieel gezonde basis, met gedrevenheid en passie op de inhoud. Niet alleen tevreden medewerkers maar vooral zichtbare groei en ontwikkeling, op individueel niveau en op organisatieniveau.
Door: Jaap Jan Brouwer
Strategie- en innovatiedeskundige en medeoprichter van het platform Koplopers in de Zorg
