In een organisatieverandering wil je twee tegengestelde dingen. Aan de ene kant wil je dat de organisatie jouw ideeën implementeert en onomkeerbaar verandert. Aan de andere kant wil je dat een organisatie robuust is en – ook onder druk – in de kern zichzelf blijft.
In het boek Onomkeerbaar: organisatiegedrag veranderen van Leike van Oss en Jaap van ’t Hek worden deze twee uitersten gerepresenteerd door twee werelden, de werkelijke wereld en de wenselijke wereld. De werkelijke wereld staat voor de organisatie zoals die in de loop van de tijd ontstaan is. Ze is gevormd door de mensen die er werken; zij bedachten manieren om het werk gemakkelijker en plezieriger te maken. Communiceren doen ze via sociale netwerken van mensen die weten wat ze aan elkaar hebben. Hiërarchie speelt slechts een betrekkelijke rol. In de werkelijke wereld is het mogelijk om in te schatten of iets haalbaar is. Dit vermogen, ook wel werkelijkheidszin genoemd, heb je hard nodig om veranderingen te toetsen en te implementeren. De wenselijke wereld bestaat (nog) niet en staat voor de ideale organisatie; zoals jij wil dat zij Deze wereld laat zien wat er nodig is om de continuïteit van de organisatie ook op langere termijn te waarborgen. De kracht van de wenselijke wereld is de mogelijkheid om buiten het bestaande te kijken en te denken. Dat levert een aanlokkelijk perspectief op dat mensen verleidt om uit hun vertrouwde routine te komen. In een geplande organisatieverandering wil je deze twee werelden verbinden. Dat gaat gepaard met ongemak. Van alle persoonlijke en organisatiebedoelingen moet immers onderzocht worden hoe de verandering ze beïnvloedt. Dat geeft gedoe; de auteurs spreken van bedoelingengedoe. Bedoelingengedoe is belangrijk; je doet er goed aan het serieus te nemen. Zo help je de betrokkenen hun positie scherp te krijgen en het veranderplan te internaliseren. Belangrijk is wel dat je grenzen blijft aangeven en de richting bepaalt, anders is het referentiekader van de werkelijke wereld leidend en blijft alles bij het oude. Een onomkeerbare verandering teweegbrengen is hard werken. Ze ontstaat stap voor stap, met knutselen en oefenen. Je zult het sociale netwerk zijn werk moeten laten doen. De belangrijkste les vatten de auteurs samen in het volgende citaat van Thomas Edison: ‘Many of life’s failures are people who did not realize how close they were to success when they gave up’. Onomkeerbaar is een toegankelijk boek. Het is sympathiek, omdat het niet geschreven is vanuit een alwetende veranderaar die wel raad weet met al die weerstand. Hier spreekt een speler met eigen belangen, die met moed en beleid z’n ideeën moet zien te laten landen in de praktijk van alledag. Door: Winifred Krekel Winifred Krekel heeft een juridische en financiële achtergrond en helpt op interim-basis bij het verbeteren van de bedrijfsvoering van universiteiten en ziekenhuizen
